‘We zagen pas laat dat het virus vaker arme mensen treft, daar hadden we alerter op kunnen zijn’

Het is een wrange realiteit dat een arme Nederlander een twee keer grotere kans heeft om door covid te overlijden dan een rijke Nederlander met dezelfde leeftijd, geslacht en regionale afkomst. Dat zegt hoogleraar Anton Kunst na de publicatie van nieuw onderzoek door het Centraal Bureau voor de Statistiek en het Amsterdam UMC, waar Kunst werkt. Hij is sociaal-epidemioloog en weet alles van gezondheidsverschillen en onze volksgezondheid.

Kunst steekt de hand in eigen boezem. “We dachten tijdens de eerste golf vooral in termen als leeftijd en aan mensen in verzorgingshuizen, waar covid hard toesloeg. We zagen pas laat dat het virus vaker arme mensen pakt. We moeten het virus niet zien als een ramp, zoals de kogel van een terrorist die iedereen kan raken. Nee, mensen lager op de sociaal-economische ladder lopen een groter risico op covidsterfte. Daar hadden we alerter op kunnen zijn.”

Hoe verklaart u de verschillen?

“Het algemene gezondheidsniveau van mensen met een lager inkomen is slechter, dus heb je meer kans op een slechte prognose bij covid als je arm bent. In die zin gedraagt covid zich net als andere ziektes. Chronische aandoeningen zoals long-, hart- en vaatziekten en diabetes komen meer voor bij mensen lager op de sociaal-economische ladder. Dat versterkt het nadelige effect van covid bij die mensen. Daarnaast leven mensen met lagere inkomens vaker met meer op kleinere oppervlakken, hebben een beroep waarin ze geen afstand kunnen houden of zijn afhankelijk van het openbaar vervoer. Hierdoor neemt de kans op een besmetting met het virus toe.”

Waaruit blijkt dit?

“Neem de covidsterfte binnen instellingen zoals een verpleeghuis. Daar maakt het inkomen of welvaartsniveau bijna geen verschil. Mensen leven er in dezelfde omstandigheden en hebben allemaal al een zorgvraag. Juist buiten die omgeving treden er grote verschillen op tussen mensen met dezelfde leeftijd of hetzelfde geslacht, et cetera.”

Hoe lossen we dit probleem op?

“Op de lange termijn werken we al aan preventie en gezondheid. Roken wordt aangepakt, en er zou veel meer geld geïnvesteerd moeten worden in preventie. Dat gebeurt helaas nog onvoldoende. Voor de korte termijn moeten we het virus onder controle krijgen, met daarbij het besef dat we sociaal-economisch zwakkere groepen daarmee een grote dienst bewijzen.

Er gaan ook stemmen op om soepeler om te gaan met het virus en te accepteren dat er sterfte is. Ik ben daar niet voor, temeer vanuit het besef dat die extra sterfte bij zwakkere groepen terechtkomt. Ik denk dat mensen daar te luchthartig over doen. Mensen met een hoog inkomen en een hoge opleiding moeten beseffen dat voor elk coronageval of corona-overlijden in hun omgeving, er twee zijn onder armen.”

In een ideale wereld zou je willen dat de kans om ergens aan dood te gaan voor iedereen gelijk is. Hoe bereik je dat? Of moeten we accepteren dat een ideale wereld niet bestaat?

“Wij accepteren een samenleving met een zekere mate van ongelijkheid. Niet iedereen krijgt dezelfde opleiding, baan of inkomen. Er is een grote vermogensongelijkheid, waar het kennelijk tijdens de verkiezingen niet over ging. Dus dat accepteren we. Als er ongelijkheid is, kun je niet zeggen: op dat ene stukje gezondheid mag er geen ongelijkheid zijn. Dat kan niet, daarvoor is onze gezondheid te veel verweven met andere maatschappelijke factoren. Maar je kunt op zijn minst voorkomen dat de ongelijkheid groter wordt. In de zorg zijn we daar al mee bezig.”

Het is dus een politieke keuze?

“Ja, zeker. Maar we moeten concluderen dat de meeste partijen die gelijkheid als thema voeren, vorige week zetels hebben verloren.”

Lees ook:

Voor iedere rijke sterven er twee arme Nederlanders aan corona

Iemand die arm is heeft een twee keer zo hoog risico om aan covid te overlijden als iemand die rijk is, blijkt uit nieuw onderzoek.

Tijdens de coronacrisis groeide het aantal armen, maar de allerrijksten werden alleen maar rijker

Taxichauffeurs, hotelmedewerkers, schoonmakers. Miljarden mensen zijn door de coronapandemie in de financiële problemen geraakt. Tegelijkertijd zijn de rijksten ter wereld alleen maar rijker geworden, meldt hulporganisatie Oxfam.