OM zet ongebruikelijke stap in euthanasiezaak - in het belang van de arts

Een 68-jarige verpleeghuisarts wordt niet verder vervolgd voor euthanasie bij een demente patiënte. Het Openbaar Ministerie (OM) gaat niet in ­hoger beroep. In plaats daarvan vraagt het OM aan de Procureur-­Generaal bij de Hoge Raad om in cassatie te gaan ‘in het belang der wet’. De vraag is of dat lukt.

Waar ging het ook alweer om?

De arts verleende euthanasie aan een patiënte op basis van haar wilsver­klaring. De vrouw was wilsonbekwaam en kon zich niet meer over haar stervenswens uitspreken. Volgens het OM had de arts toch met de patiënte moeten blijven praten over haar ­euthanasie. De rechtbank oordeelde begin deze maand dat overleg zinloos was, en daarom niet nodig.

Wat is cassatie in het belang der wet?

Een snelle route naar de hoogste rechter van ons land: de Hoge Raad. De stap van een hoger beroep bij het gerechtshof wordt overgeslagen. Het wordt ook wel ‘sprongcassatie’ ­genoemd. Bij sprongcassatie staat er geen verdachte terecht. Wel velt de Hoge Raad een oordeel over de uitspraak van de rechtbank, die de Raad kan vernietigen. Dat heeft geen gevolgen meer voor deze arts, maar wel voor andere artsen in toekomstige euthanasiezaken. De Hoge Raad kan een andere standaard zetten.

Sprongcassatie komt een paar keer per jaar voor bij uiteenlopende zaken (van erfeniskwesties tot parkeerboetes) waarbij het gaat om een overzichtelijke rechtsvraag. Vaak gaat het om kwesties waarbij lagere rechters verschillend oordelen.

Gaat de Hoge Raad zich inderdaad buigen over deze zaak?

Dat is op dit moment nog niet ­bekend: eerst moet de Procureur-­Generaal bij de Hoge Raad, die onafhankelijk van het OM werkt, beslissen of hij het verzoek van het OM gaat honoreren.

“De Procureur-Generaal moet, op zijn minst omwille van de discussie, het standpunt innemen dat het oordeel van de rechter niet juist is. Het is de vraag of hij daar brood in ziet. Het OM is aan zijn oordeel overgeleverd”, zegt Nico Jörg, voormalig raadsheer bij de Hoge Raad.

Volgens Jörg was de uitspraak van de rechtbank in de zaak heel feitelijk. Hij vraagt zich af of er op grond van de feiten een andere oordeel mogelijk is. En de Hoge Raad kan geen aanvullend onderzoek doen naar wat er precies is gebeurd, zoals bij een ‘normaal’ hoger beroep.

Waarom wil het OM dan niet in hoger beroep?

Volgens het OM zijn de feiten al duidelijk. Het wil bovendien de arts niet verder belasten. Het gaat het OM niet om het bestraffen van deze arts, maar om een uitspraak over de euthanasieregels. De arts maakte volgens het OM een fout, maar had de beste ­intenties.

Oud-raadsheer Jörg vermoedt dat meespeelt dat het OM zijn kansen in een hoger beroep niet hoog inschat. Als dat wel het geval was geweest, dan was het belang van de arts waarschijnlijk ondergeschikt gemaakt aan het principiële punt van het OM, denkt hij.

Wat als de Procureur-Generaal cassatie niet ziet zitten?

Dan staat het OM met lege handen. Het kan niet alsnog in hoger beroep gaan. Waarschijnlijk duurt het enkele weken voor de Procureur-Generaal een besluit neemt. Als de zaak voor de Hoge Raad komt, duurt het nog zeker een maand of vier voordat er een uitspraak is.

Lees ook:

Euthanasie-arts niet schuldig aan moord

Een rechtszaak rond een arts die een demente patiënt euthanasie verleende, zorgde voor veel onrust onder medici. De arts handelde wel degelijk zorgvuldig, oordeelt de rechter.

Euthanasie op de drempel van het bewustzijn, een duivels dilemma voor artsen

Voor het eerst ziet het Openbaar Ministerie euthanasie bij een demente vrouw als moord. Euthanasie bij dementie zorgt voor een duivels dilemma voor artsen die voor de beslissing staan. Twee artsen van het Expertisecentrum Euthanasie over hun ervaringen.