Moet ik met de herhaalprik wachten tot het nieuwste vaccin er is?

Er komt een nieuw coronavaccin aan, dat is aangepast aan de subvariant die nu in Nederland dominant is. Is het verstandig te wachten met het halen van een herhaalprik tot dit BA.5-vaccin wordt gebruikt?

Het coronavirus verandert voortdurend, en daarmee ook de samenstelling van de vaccins. Op dit moment is een ‘ondersoort’ van omikron dominant in Nederland: BA.5. Maar wie nu zijn herhaalprik haalt, krijgt een vaccin dat is aangepast aan een iets ouder subtype van omikron: BA.1.

Er zijn inmiddels nóg nieuwere vaccins van Moderna en Pfizer/BioNTech op de markt. Die combineren een vaccin tegen de originele coronavariant uit Wuhan met een middel specifiek op maat gemaakt voor BA.5 en het verwante BA.4. Half september werden ze toegelaten tot de Europese markt. Maar de vorige ronde vaccins, die zich richten op de Wuhan-variant en omikron BA.1, worden eerst opgemaakt. Ook dit vaccin is relatief nieuw: het werd begin september toegelaten in Europa.

Er zijn nog 2,9 miljoen doses van het ‘oude nieuwe’ vaccin op voorraad, meldde het ministerie van volksgezondheid vorige week. Wie de allernieuwste prik wil, zal dus nog even moeten wachten.

Keuze tussen extreem goed en goed vaccin

Het RIVM kan niet te zeggen hoelang dat precies duurt, maar raadt af om te wachten op de nieuwe vaccins. “Het is belangrijk om zo snel mogelijk de prik te halen, mede omdat we aan het begin van de najaarsgolf zitten”, zegt een woordvoerder. En: de verschillen tussen de omikronvarianten zijn zó klein, dat er geen verschil is in de verwachte effectiviteit van de twee vaccins, meldt de woordvoerder.

Dat bevestigt Gideon Kersten, bijzonder hoogleraar vaccinontwikkeling aan Universiteit Leiden. “Het is een keuze tussen een extreem goed en een goed vaccin”, zegt Kersten. “Ook als je een boosterprik krijgt die niet helemaal overeenkomt met de circulerende varianten, ben je goed genoeg beschermd tegen die varianten.” Beide prikken beschermen ‘uitstekend’ tegen ernstige ziekte en ziekenhuisopname, zegt Kersten.

Het wachten is op een universeel vaccin

In experimenten waarin de twee vaccins zijn vergeleken, komt dan ook naar voren dat er heel weinig verschil is in de hoeveelheid antifstoflichamen die aangemaakt worden, vertelt Ben van der Zeijst, vaccinoloog aan het Leids Universitair Medisch Centrum.

Maar waarom is er dan een nieuw vaccin gemaakt, als de vorige nieuwe prik ook goed beschermt? Het advies om BA.4 en BA.5 te verwerken in de vaccins kwam van de Amerikaanse toezichthouder Food and Drug Administration (FDA), zegt Van der Zeijst. Maar of het ook echt nodig was, is volgens hem de vraag.

In elk geval raadt hij mensen aan niet te wachten op de meest actuele prik. “Het is beter om zo snel mogelijk met het huidige vaccin te vaccineren, dan te wachten op een prik die niet zoveel beter is. Dat is mijn opinie, en ook die van veel Europese experts. In de tijd die je wacht op het vaccin, heb je een groter risico om besmet te raken en het virus te verspreiden”, zegt Van der Zeijst.

Hij hoopt op een universeel vaccin dat beschermt tegen een groot palet aan varianten. Daar wordt al aan gewerkt, maar het kan nog een jaar duren voordat die prik beschikbaar is. “Dan hoef je niet elke keer het vaccin aan te passen”, zegt de vaccinoloog. “Je loopt altijd achter. Ik verwacht dan ook dat BA.5 alweer op zijn retour zal zijn zodra het nieuwe vaccin beschikbaar is.”

Lees ook:

Aangepaste omikronvaccins werken en zijn veilig: Nederland zet ze deze maand al in

De nieuwe, op omikron afgestemde coronavaccins zijn veilig en effectief, stelt het Europese Medicijnagentschap Ema. Dat betekent dat ze in Nederland later deze maand kunnen worden ingezet bij de herhaalprik. Maar: Amerika krijgt een nog actueler vaccin.