Mijn 4-jarige zoon wordt buitengesloten op het schoolplein. Wat moet ik doen?

In deze toch al unieke en zeer verwarrende tijden op school krijgt een 4-jarige jongen uit Amsterdam nog een extra knauw te verwerken, nu zijn nieuwe klasgenootjes niet willen dat hij meespeelt op het schoolplein, zoals met het spelletje Lion King. Ze sturen hem weg. En ja, als hij dan een keer mag invallen, dan moet dat wel in de rol van Scar, de impopulaire, kwaadaardige leeuw die niemand op het plein wil spelen.

Het is momenteel niet eenvoudig voor de jongen, die bij het sluiten van de basisscholen pas een paar weken op school zat, om zich nu bij terugkomst te handhaven in een kleuterklas vol vreemde gezichten. Zijn vriendje gaat op andere dagen naar school, verwoede pogingen nieuwe vrienden te maken bieden vooralsnog weinig perspectief.

Vlak voor het slapen gaan in bed, vraagt hij zijn moeder wat te doen. Zij twijfelt en vraagt zich af: hoe begeleid ik hem met het leren spelen met kinderen op het schoolplein? Moeten we dit uitvoerig bespreken, en de juf erbij ­betrekken? Of moet hij zichzelf zien te redden?

“Een hele goede vraag”, zegt opvoedkundige Mariette Dietz. “Omdat deze veelvoorkomende situatie een van de grootste zorgen van ouders is. En ook zo sneu voor de jongen. Zo jong nog, net op school en nog helemaal geen ervaring met sociale contacten.”

In dat laatste zit mogelijk niet alleen het euvel, maar ook de oplossing, stelt Dietz. Misschien valt het buitensluiten wel mee, schrikt hij al als iemand met gefronste wenkbrauwen naar hem kijkt. Of zijn er nog heel veel andere kinderen waar hij mee kan spelen.

Rollenspel spelen

“Je moet zeker op zo’n jonge leeftijd juist denken in de vraag wat hij allemaal nog moet leren in de menselijke omgang”, adviseert Dietz. “Speel thuis een rollenspel van de situatie op het schoolplein. Wat zei dat jongetje dan precies toen hij je afwees? Hoe kijkt hij erbij? En wat zeg jij dan? En dat blijven oefenen.”

Bewust pesten of buitensluiten komt vaker voor als kinderen iets ouder zijn, zegt Dietz, vanaf een jaar of acht of negen. Om te achterhalen wat zich daadwerkelijk afspeelt op het plein, is het goed om de juf een seintje te geven. “Niet verwijtend, integendeel. Gewoon aangeven welke signalen je opvangt en vragen of zij even wil kijken wat er ­gebeurt.”

Een kind kan zich soms al buitengesloten voelen als hij zijn andere vriendjes mist, zegt kinderpsycholoog en opvoedkundige Tischa Neve. “Dat is niet zorgelijk, maar kan aanleiding zijn voor de juf om dat in de klas te bespreken. In hoeverre zijn de andere kinderen zich hiervan bewust?”

Het is de vraag of het jongetje al langer wordt buitengesloten, want als dat niet zo is, zou het wel heel opmerkelijk zijn, zegt Neve, als daar nu in een kleiner klasje na weken van thuisonderwijs wel plotseling sprake van is. “En anders moet de juf daar iets mee doen, maar ik denk niet dat zij hem dan zonder zijn vriendje in een klas zou hebben geplaatst.”

Moeder werd als kind gepest

Wat moeder in ieder geval kan doen, is thuis een luisterend oor bieden, erkennen dat het soms lastig is en niet direct oplossingen aandragen. Ondanks zijn jonge leeftijd kan hij prima meedenken, zegt Neve. “Wil je soms zelf met de juf praten? Of hoe denk je te bereiken dat je wel mee mag doen? En vraag door op wat er wel goed gaat, met wie hij wel mee mag spelen bijvoorbeeld. Misschien is het positiever dan je denkt.”

Extra complicerend is dat de situatie moeder niet vreemd is. Als kind werd ze gepest en ze nam zich juist voor om de gevoeligheid voor het thema niet over te dragen aan haar zoon, door er ‘overdreven veel’ aandacht aan te geven. Moeder is bang om te heftig te reageren.

“Het is heel goed en knap dat ze zich bewust is van waar haar reactie vandaan komt”, zegt Neve. “Lang niet alle ouders kunnen dat bij zichzelf herkennen.

“Maar je moet er ook voor waken dat je het daardoor te licht opneemt om maar niet ‘overdreven’ te reageren. Probeer in gesprek te blijven en objectief naar de situatie te kijken, maar volgens mij gaat dat haar goed af.”

Lastige pubers, dreinende tieners of krijsende kleuters? Elke week behandelt Trouw een opvoedvraag van lezers. Zelf een kwestie indienen? Mail naar opvoedvraag@trouw.nl.

Lees ook:

Steeds een nieuwe sport, steeds maar heel even leuk. Wat doe je daaraan?

Leuk, een nieuwe sport. Maar na een paar maanden is de lol er wel vanaf voor een meisje van tien en lonkt er weer iets nieuws. Hoe blijft ze gemotiveerd en trouw aan een sport?