Meldplicht bij besnijdenis is een slecht idee, vinden artsen

Het ministerie van volksgezondheid wil artsen verplichten zogeheten ‘schadelijke traditionele praktijken’ te melden bij Veilig Thuis. Dat staat in het regeerakkoord. Het ministerie spreekt van “onderdrukking en geweld die voortkomen uit traditie, cultuur, religie of bijgeloof”. Vaak zijn meisjes hierbij het slachtoffer van uithuwelijking, besnijdenis of mogelijk ontvoering in het geval van eerwraak.

Ondanks de ernst van de praktijken ziet de KNMG, de beroepsorganisatie van artsen, geen heil in een meldplicht. Die is bedoeld om meisjes beter te beschermen, maar werkt averechts, zegt Anne Mieke van der Bas, vertrouwensarts bij Veilig Thuis. Zij ging namens de KNMG hierover in gesprek met staatssecretaris Maarten van Ooijen, die ook vertegenwoordigers van scholen dinsdag uitnodigde.

Artsen werken nu volgens de ‘verplichte meldcode’, waarbij ze collega’s inschakelen, advies vragen bij Veilig Thuis, het gesprek met de familie aangaan en eventueel hulp op touw zetten. De verplichte meldcode klinkt dwingend, maar verplicht artsen niet om te melden. Dat doen artsen bij ernstige zaken als ontvoeringen vaak wel.

Als artsen móeten melden, zullen patiënten wegblijven

Deze meldcode werkt goed, zegt Van der Bas. “Als artsen daarentegen móeten melden, zullen patiënten wegblijven. “Dan voelen ze zich niet langer veilig om hun verhaal te doen, ze zijn bang dat instanties daarna contact opnemen.

Daarmee kun je de meisjes zelfs in gevaar brengen, want bij een meldplicht moet de arts ook de direct betrokkenen als de ouders op de hoogte brengen. Als die vinden dat hun kind uit de school heeft geklapt, kan het represailles of wraakacties verwachten. Of een ontvoering naar het buitenland.”

Het ministerie is zich hiervan bewust, laat een woordvoerder weten, maar constateert tegelijk dat traditionele praktijken niet vaak worden gemeld. Signalen van slachtoffers worden te weinig herkend, en daarom wil het ministerie de komende maanden werk maken van het ‘verminderen van handelingsverlegenheid’ van professionals.

Het aantal meldingen is de laatste jaren gestegen, zegt Van der Bas. Maar er valt inderdaad nog winst te behalen, beaamt ze. “Dat lukt als we artsen en leraren beter trainen in het herkennen van signalen. Ook is het handig als ze weten hoe dit soort moeilijke thema’s aansnijdt, als ze op de hoogte zijn van speciale gesprekstechnieken.”

De meldplicht moet niet alleen gelden in situaties waarin artsen lucht krijgen van een geplande besnijdenis of uithuwelijking, maar ook alles al achter de rug is. Ook dan moeten artsen een eigen afweging kunnen maken, vindt Van der Bas. “Als je een ‘genitale verminking’ alsnog meldt, verlies je zo’n meisje misschien uit het oog. Terwijl ze eigenlijk zorg nodig heeft, een medische reconstructie of psychische begeleiding.”

Lees ook:

‘Over vrouwenbesnijdenis prediken heeft wel degelijk invloed’

De vrijspraak van een voormalige docent van As-Soennahmoskee bemoeilijkt de strijd tegen genitale verminking van vrouwen, zeggen experts. Femmes for Freedom onderzoekt vervolgstappen.