Kuipers houdt vast aan salomonsoordeel over kinderhartcentra: twee moeten stoppen

Minister Ernst Kuipers van volksgezondheid heeft het niet zo op jubelverhalen over de fantastische zorg in ziekenhuizen. Sinds zijn aantreden is de toon veranderd in de brieven die zijn ministerie naar de Tweede Kamer stuurt. Er is “te lang verkondigd dat de zorg zo voortreffelijk is”, op topniveau staat en de beste van Europa is, pleegt Kuipers te zeggen. Aan die goednieuwsshow doet hij niet meer mee.

In plaats daarvan is de D66-minister een missie begonnen om de kwaliteit van bepaalde behandelingen omhoog te krijgen. Het is zelfs zijn belangrijkste doel voor zijn ministerschap. Dat vergt echter harde ingrepen.

Het verklaart waarom Kuipers – ook woensdag in debat met de Tweede Kamer – voorlopig vasthoudt aan het salomonsoordeel dat hij onlangs velde over de kinderhartcentra. Twee academische ziekenhuizen moeten stoppen met hartoperaties. Er zijn te weinig patiëntjes om vier ziekenhuizen tegelijk te laten excelleren. Alleen het UMC Groningen en Erasmus MC in Rotterdam mogen door, Utrecht en Leiden moeten stoppen.

‘Bikkelharde nevenschade voor ziekenhuizen’

Hoe ingrijpend het is om zorg te concentreren, zoals de aanpak van Kuipers heet, blijkt uit de nieuwste wending in het debat. De oppositie wil dat de bijl nog niet definitief valt voor de kinderhartcentra in Leiden en Utrecht. Dríe hartcentra openhouden kan ook een optie zijn, vinden SP, PvdA, GroenLinks, PVV, SGP en BBB.

Kuipers loopt te hard van stapel, vindt de oppositie. “Je zou ook kunnen kiezen voor drie centra”, aldus PvdA-Kamerlid Julian Bushoff. De SP komt met een motie dat er eerst meer onderzoek nodig is naar de ‘bikkelharde’ nevenschade voor de ziekenhuizen.

“Er is geen enkel bewijs dat de kwaliteit van zorg beter wordt als je naar twee centra gaat”, zegt SP-Kamerlid Maarten Hijink. Het raakt ook andere specialismen, zoals oncologie of de kinder-ic, redeneert hij.

De kritiek van de oppositie geeft de kinderhartcentra in Utrecht en Leiden hoop open te kunnen blijven. Ouders van hartpatiëntjes uit het UMC Utrecht smeken Kamerleden ‘hun’ kinderhartcentrum open te houden. Het UMC Leiden stapt naar de rechter.

De oppositie zou een schrikbeeld schetsen

De emoties rond het onderwerp lopen ook in de Tweede Kamer hoog op. Coalitiepartij VVD begrijpt niet waarom de oppositie zulke harde kritiek heeft op de kabinetskeus voor twee centra. De Kamer drong zelf onlangs aan op het openhouden van ‘Groningen’, vanwege de regionale spreiding. Ook de oppositie wilde dat.

Minister Kuipers velde daarna zijn salomonsoordeel: er moest wel een ander hartcentrum dicht. Ziekenhuizen krijgen tweeënhalf jaar de tijd om onderling de zorg te herverdelen. De oppositie vindt dat voorbarig en lichtvaardig.

CDA-Kamerlid Joba van den Berg hekelt het ‘moddergooien’ door de oppositie. Die schetst volgens haar een schrikbeeld, alsof het kabinet ingaat tegen de wens van ouders. “Maar patiëntenorganisaties zijn juist vóór duidelijke concentratie; die drongen zelfs aan op slechts één centrum.”

Nog maar negen kinderhartchirurgen

Minister Kuipers wil door. De ziekenhuizen komen er al dertig jaar lang níet onderling uit. Het vorige kabinet wees Rotterdam en Utrecht aan.

Volgens D66 begint de tijd te dringen. Vanwege pensionering zijn er binnenkort nog maar negen kinderhartchirurgen. “We moeten eerlijk durven zijn. Voor sommige vormen van zorg kun je niet alles meer aanbieden op alle plekken. Dan lever je niet de beste zorg”, vindt D66-Kamerlid Wieke Paulusma.

Er komen meer van dit soort discussies aan. In de kinderhartchirurgie zijn het de teruglopende aantallen patiënten die aanleiding zijn om behandelingen te concentreren. De acute zorg kampt met personeelstekorten. Ziekenhuizen krijgen moeite krijgen de eerste hulp te laten draaien. Ook daar wil minister Kuipers kijken of ingrijpen nodig is vanwege de kwaliteit van zorg, wat kan betekenen dat kleinere afdelingen voor spoedeisende hulp verdwijnen.

Kuipers heeft in de ziekenhuiswereld al een bijnaam die hij als geuzennaam beschouwt, vertelde hij onlangs. “Daar heet ik al ‘de minister van concentratie’.”

Lees ook:
Hoe kinderhartchirurgie een speelbal van ruziënde ziekenhuizen werd

Hoe heeft het zover kunnen komen dat nota bene specialistische artsen en bestuurders van ziekenhuizen al jaren met elkaar ruziemaken over wie ‘de beste’ is? En: gaan ze er nu wel uitkomen? Het eerste rapport over de noodzaak van concentreren stamt uit 1993. Een terugblik op een lange soap.