Kabinet wil snijden in ‘lichte’ jeugdzorg, maar niet iedereen vindt dat verstandig

Staatssecretaris van volksgezondheid Maarten van Ooijen (CU) heeft geen populaire boodschap voor de jeugdzorg in Nederland. Hij moet 1,5 miljard euro bezuinigen en wil snijden in de zogeheten ‘lichtere’ zorg. Daardoor zou er meer ruimte moeten komen voor de zwaardere, complexere zorg die volledig is vastgelopen. Woensdag verdedigt hij in de Tweede Kamer zijn langverwachte en sterk bekritiseerde plannen.

Zijn boodschap zal veel jongeren in Nederland raken. Eén op de tien jongeren krijgt namelijk hulp van jeugdzorg, zo berekende het Centraal Bureau voor de Statistiek eerder.

Met zijn plannen wil de staatssecretaris zorgaanbieders die flinke winst maken dwarsbomen. Deze aanbieders bieden veelal lichte vormen van zorg aan. Daarmee hoopt hij dat er meer geld en ruimte overblijft voor zwaardere en complexere zorg, waar nu vaak lange wachtlijsten voor zijn.

Paardentherapie en dyslexietrainingen

Van Ooijen haalt bijvoorbeeld ‘trainingen voor examenstress’ aan. Ook paardentherapie en dyslexietrainingen zijn veelvuldig genoemd als voorbeelden van lichtere hulp waarvan “de kwaliteit en effectiviteit vaak onduidelijk” is, en waar volgens de staatssecretaris op gekort zou kunnen worden.

Dat vindt FNV-bestuurder voor de jeugdzorg Maaike van der Aar wel heel makkelijk gedacht. Het probleem is dat niet is vastgelegd wat lichte of zware zorg precies inhoudt. Van der Aar denkt dat de staatssecretaris met dergelijke omschrijvingen de problemen van jongeren die lichte jeugdhulp krijgen bagatelliseert.

Het gaat erom dat bijtijds zorg kan worden geboden die ervoor zorgt dat een situatie niet escaleert, aldus Van der Aar. Denk daarbij aan een paar gesprekken bij de praktijkondersteuner van de huisarts bij beginnende mentale klachten, of een wijkdienst die opvoedondersteuning biedt en uithuisplaatsingen kan voorkomen. Maar ook dans-, teken-, paarden- of hondentherapie kan kinderen effectief helpen. “De politiek vergeet dat er wel degelijk grotere problematiek voort kan komen uit dergelijke lichte zorgvragen.”

Lichte zorg bestempelen als 'niet effectief’ is gevaarlijk

Het plan is een platgeslagen oplossing, denkt naast Van der Aar ook Olaf Prinsen, directeur van Jeugdzorg Nederland. De jeugdzorg is te complex om op korte termijn te bezuinigingen door te snijden in het aanbod van lichtere zorg, aldus Prinsen. Simpelweg lichte zorg bestempelen als ‘niet effectief’ is volgens hem te gevaarlijk.

Voorop moet staan dat er altijd zware, specialistische zorg is voor kwetsbare kinderen die een gevaar vormen voor zichzelf, denkt Prinsen. Hij vindt dat onderzocht moeten worden welke vormen van lichte zorg kunnen helpen voorkomen dat het misgaat bij deze kinderen en hun gezinnen. Prinsen: “Zulk onderzoek kan jaren duren. Op korte termijn al willen afschalen is niet haalbaar.”

Ook Van der Aar ziet redenen om eerst op de rem te trappen. Zoals veel sectoren worstelt de jeugdzorg met personeelstekorten en daardoor lange wachtlijsten. Het schrappen van bepaalde lichte zorg ziet Van der Aar niet snel als oplossing voor de personeelsproblemen binnen de specialistische zorg. “Je kunt van de lichte zorg niet zomaar overstappen naar de zwaardere zorg. Dat idee zie ik wel terugkomen in de plannen. Maar een huisarts zet je ook niet zomaar op de intensive care neer.”

Van der Aar vreest dat de staatssecretaris met de plannen vooral met geldpotjes schuift zonder dat de cliënt daarbij geholpen is. Sommige zorgvragen zouden wellicht niet onder jeugdzorg moeten vallen, denkt ze. Maar dat lost volgens haar het probleem niet op, omdat de zorgvraag daarmee niet verdwijnt. Die komt dan ergens anders terecht.

Lees ook:

Kabinet: minder marktwerking in jeugdzorg om ‘excessieve winst’ tegen te gaan

Er komt een rem op het aanbod aan lichte jeugdhulp, waar volgens het kabinet soms grote winsten worden gemaakt.