Hoe gaan de vaccinmarketeers zich gedragen?

Dat je moet uitkijken met wat artsen zeggen, wordt nog eens bevestigd door een column in Medisch Contact van Marcel Levi, CEO van de University College London Hospitals. Hij hekelt collega’s die domme dingen zeggen rond Covid-19. Hij constateert een pijnlijk gebrek aan kennis over het menselijk afweerapparaat, de immunologie. Dat leidde ertoe dat artsen de volgende misleidende bewering deden: de antistoffen die je door een Covid-19-infectie aanmaakt verdwijnen weer na een paar maanden, zodat herinfectie mogelijk is.

Deze mededeling klopt half, want er zijn andere cellen in het immuunapparaat die bij een hernieuwde infectie snel de benodigde afweer in gang zetten (voor de liefhebbers: memory T-cellen en tot plasmacellen gedifferentieerde B-cellen). Levi stelt dat van de 50 miljoen geïnfecteerden mogelijk twintig mensen een tweede coronavirusinfectie doormaakten. Waarbij het de vraag is of die testuitslagen wel klopten. Een andere mogelijkheid is dat het om mensen ging met een falende afweer.

Een tweede bewering geldt het vaccin. ‘Bij hiv is het tot nog toe niet gelukt om een vaccin te ontwikkelen’, roept men dan, ‘dus denk maar niet dat dat allemaal zo vlug kan bij Sars-CoV-2’. Daar stelt Levi tegenover dat het bij hiv gaat om een snel muterend, dat wil zeggen zeer veranderlijk, virus. Terwijl het bij corona gaat om een in zijn woorden ‘tamelijk stabiel’ virus. Nou is mijn virologie weer te mager om gerust of ongerust te worden bij ‘tamelijk stabiel’.

Ik zoek naar gezond wantrouwen

Voor de meeste artsen is het niet zo makkelijk om op basis van persoonlijke kennis van onderzoeksmethodologie, statistische analyse, virologie, immunologie, grootschalige vaccinbereiding en niet te vergeten medische sociologie tot een gefundeerd oordeel te komen over de naderende vaccins. Ik zeg het allemaal zo voorzichtig mogelijk. Het gaat mij er niet om paniek te zaaien. Wat ik zoek is gezond wantrouwen.

Ik noemde daarnet een aantal kennisgebieden die je zou moeten beheersen om tot een afweging te komen over de al dan niet weldadige aard van de coronavaccins waar we ons straks aan uitleveren. Ik vergat daarbij de farmaceutische industrie te noemen. Ja, dat is ook een kennisgebied. Het gaat om firma’s die een ellendige voorgeschiedenis hebben. In het verleden zijn ze bereid gebleken om de zaak op grote schaal te belazeren om hun miljardenwinsten veilig te kunnen stellen. Ter demonstratie van mijn eigen kennis op dit gebied kan ik u zeggen dat ik het meeste vertrouwen heb (of had) in het AstraZeneca Oxford-vaccin. Waarom? Vanwege Oxford natuurlijk. Met zo’n eerbiedwaardige universiteit vol mooie oude gebouwen en goeie detectiveseries kan het volgens mij niet fout gaan. Die Oxfordmensen zijn goudeerlijk als je het mij vraagt. Maar toen bleek dat ze per ongeluk de halve, of was het anderhalve, dosis hadden gespoten in wat ook nog eens een oninteressante leeftijdsgroep proefpersonen was. Wij nemen afscheid van Oxford met al die prachtige oude gebouwen.

Pfizer dan? In 2009 gingen die voor de bijl wegens het verstrekken van incorrecte informatie over valdecoxib, ziprasidon, linezolide en pregabaline. De boete was 2,3 miljard dollar.

In 2010 bleek AstraZeneca trouwens met hetzelfde sop overgoten. Zij hadden quetiapine onwettig gepromoot voor gebruik bij kinderen, ouderen, gedetineerden en veteranen. De zaak werd geschikt voor 520 miljoen dollar.

Het misleidende aan deze ‘straffen’ is dat ze niemand pijn deden. Er is niet één CEO of senior beleidsmaker in de gevangenis verdwenen. En dat terwijl ze wel degelijk slachtoffers gemaakt hebben. We hebben het dus over zeer dubieus gezelschap. Zeg maar Libor-types zoals je die vindt in de hogere regionen van de Rabo-bank (waar men na het Liborschandaal eveneens straffeloos schikte voor 774 miljoen euro).

Ik waag het erop en laat me vaccineren

De vraag is nu: hoe gaan deze marketeers (ik heb het niet over de wetenschappers in de laboratoria) zich gedragen met een vaccin, waarvoor de hele wereldbevolking nu al in de rij staat? Het kan twee kanten op. De angst om voor een miljardenpubliek als bedrieger door de mand te vallen kon wel eens een kwaliteitsgarantie zijn. Aan de andere kant is de druk zo hoog, de binnen te halen hoeveelheid geld zo onvoorstelbaar veel, dat de verleiding om een beetje te rotzooien met onderzoeksresultaten onweerstaanbaar kan blijken. We gaan het zien. Wat mijzelf betreft: ik waag het erop en laat me vaccineren zodra het kan.

Bert Keizer is filosoof en arts bij het Expertisecentrum Euthanasie. Voor Trouw schrijft hij wekelijks een column over zorg, filosofie, en de raakvlakken daartussen.