Het ‘ouderwetse’ vaccin van Novavax, zonder genetische code, trekt de twijfelaar wellicht over de streep

Voor de vijfde keer is een vaccin tegen het coronavirus toegelaten op de Europese markt. Ditmaal een klassiek vaccin, wat een aanvulling kan zijn op de vaccins die Europa al gebruikt. Het nieuwe vaccin is afkomstig van Novavax. Dit biotechnologiebedrijf uit de Verenigde Staten ontwikkelde een zogeheten eiwitvaccin dat is gemaakt met een oudere technologie. Het bevat geen genetische code, maar kleine deeltjes van de eiwitten die de uitsteeksels (‘spikes’) van het coronavirus vormen. Die eiwitten zijn in een laboratorium nagemaakt.

Ook zit er een hulpstof in die de afweerreactie van het lichaam op dit eiwit versterkt. Als reactie op dit vaccin zal het lichaam na de prik antistoffen tegen de eiwitdeeltjes aanmaken. Vaccins tegen bijvoorbeeld HPV en hepatitis B werken op dezelfde manier, net als diverse griepprikken. Dat kan voor een deel van de mensen die nu nog geen vaccin willen een oplossing zijn. In Nederland lopen nog ruim een miljoen mensen boven de 18 jaar rond die niet zijn ingeënt.

Angst voor genetische codes

Een deel van deze groep bestaat uit harde antivaxers, maar een ander deel heeft angst voor genetische codes in de vier huidige vaccins. Hoe groot die groep is, is niet bekend. De vaccins van Pfizer en Moderna gebruiken de mRNA-techniek waarbij een molecuul, de zogeheten boodschapper, de cellen in het lichaam binnendringt. De boodschapper heeft een genetische code bij zich zodat het lichaam zelf een eiwit van het coronavirus gaat maken; het bekende spike-eiwit met de uitsteeksels. Het afweersysteem reageert vervolgens op dat onschadelijke eiwit. Komt er een echt coronavirus binnen, dan zal het afweersysteem direct alarm slaan.

AstraZeneca en Janssen maken gebruik van een vergelijkbare methode, maar werken niet met mRNA. Zij voegen een klein stukje code van het coronavirus toe aan een kreupel gemaakt verkoudheidsvirus.

Het is Novavax met de oudere techniek gelukt een vaccin te maken dat niet onderdoet voor de twee succesvolle mRNA-vaccins. Ongeveer 45.000 mensen deden mee aan twee studies waarbij een deel van de mensen het coronavaccin kreeg en het andere deel een placebo. Uit de onderzoeken bleek dat het vaccin na de tweede prik voor ongeveer 90 procent bescherming biedt tegen ziekte. Het ging om bescherming tegen de oorspronkelijke variant uit China en de alfavariant uit Engeland, die tijdens het onderzoek circuleerden. Of het vaccin voldoende beschermt tegen de omikronvariant is nog niet bekend. Daar doet de fabrikant nu onderzoek naar.

Honderd miljoen doses besteld

De Europese Unie heeft tot 100 miljoen Novavax-doses besteld met een optie voor 100 miljoen meer. De eerste leveringen komen naar verwachting begin 2022 binnen. Nederland krijgt ongeveer 840.000 doses. Novavax komt op de markt op het moment dat Europa al volledig is overgegaan op Pfizer en Moderna. Toch heeft Novavax een voordeel ten opzichte van de twee mRNA-vaccins: het kan tot een halfjaar lang in de koelkast worden bewaard. Dat is wel zo praktisch voor huisartsen, maar helemaal voor armere landen die niet de beschikking hebben over veel geavanceerde koelinstallaties.

Het vaccin van Novavax zal zeker niet het laatste zijn dat op de markt verschijnt. Er lopen nog onderzoeken naar 120 andere vaccins, maar slechts een kleine minderheid daarvan zal goedkeuring krijgen.

Lees ook:

Coronavaccins: niet fantastisch, wel goed

Het aantal coronabesmettingen ligt hoog. Betekent dit dat de bescherming van de vaccins verzwakt? En is een derde prik hierop het antwoord? Vijf vragen en antwoorden over de bescherming van vaccins.