Een wandeling in de natuur doet ons goed, maar waarom eigenlijk?

Hoe gezond is uitwaaien aan zee? Of wandelen in het bos? En klopt het dat wandelen in een biodivers natuurgebied beter is voor je stemming dan over een minder gevarieerde en droge hei?

Je loopt het strand op en je voelt het al, de wind die door je haren blaast, de zilte zeelucht op je huid. Op slag voel je je vrijer, opgewekter en meer ontspannen. Iets wat je ook in het bos kunt ervaren, zeker nu de bomen zich hullen in talloze tinten rood en geel.

Dat de stemming verbetert in de natuur, blijkt ook uit ettelijke wetenschappelijke studies. Positieve emoties als blijheid en geluk worden sterker gevoeld, en negatieve gevoelens als somberheid, onzekerheid en angst ebben weg, zegt omgevingspsycholoog Agnes van den Berg. “Je voelt meer ruimte in je hoofd en gedachten nemen vaker de vrije loop. Dat komt onder meer door wat we zachte fascinatie noemen, door alles wat in de natuur je aandacht trekt, een vlinder, een vallend blad, een kraai.”

De natuur zorgt voor bezinning en minder stress

Mede daardoor raken de dagelijkse verplichtingen op de achtergrond ten gunste van een bredere kijk, bezinning, reflectie. Van den Berg: “Dan ploppen gedachten op als: ik moet weer eens bij mijn grootmoeder op bezoek, ze is ook maar alleen. Je krijgt meer oog voor anderen en voor de belangrijkere zaken in het leven.”

Er zijn ook aanwijzingen dat het hart onregelmatiger gaat kloppen tijdens een bos- of strandwandeling. “Dat klinkt als foute boel, maar het betekent in feite dat je minder stress ervaart. Dat strookt met andere studies waarbij er minder cortisol, een stresshormoon, is aangetroffen in het speeksel.”

En wat betekent dat voor iemand die in het groen woont? “Uit bevolkingsonderzoek blijkt steevast een positieve relatie met gezondheid. Ze scoren aanzienlijk lager op angst, depressieve klachten en burn-out. Maar ook op luchtwegziekten als COPD en astma, en op bewegingsziekten als diabetes en overgewicht.”

Er zitten wel een paar addertjes onder het gras. In groene buurten is minder verkeer en dus ook minder uitstoot van fijnstof en stikstof. Ook wonen er meer rijken, die over het algemeen een gezondere leefstijl hebben en betere toegang tot de zorg. Dus in hoeverre hun betere gezondheid wordt veroorzaakt door het groen, is nog de vraag.

Een natuurfilm vermindert ook stress

Daar komt bij dat we de effecten van de natuur op de lichamelijke gezondheid, en volgens sommige onderzoekers op het afweersysteem, niet moeten overdrijven. “Het bewijs daarvoor is zwak”, zegt Van den Berg, “Zeker als je het vergelijkt met de gunstige uitwerking op stemming en stress. Die verbeteren al wanneer mensen alleen al naar een natuurfilm of naar landschapsfoto’s kijken.”

Maakt het uit in welke natuur je loopt? In de bergen of in een jungle? “Nee, zegt Van den Berg, over het algemeen niet. Al zijn de mentale gezondheidseffecten in natuurgebieden met meer biodiversiteit net iets groter. “Waarom weten we nog niet goed. Wel lijkt het alsof we op een of andere manier aanvoelen dat de natuur gevarieerder is en prettiger in haar vel zit.”

Een verblijf in de natuur is trouwens niet altijd weldadig. “Als je er werkt, zoals boswachters, of als je als kind moet meehelpen op de boerderij van je ouders, kom je minder tot rust. Het gevoel van er even uit zijn, weg van de dagelijkse beslommeringen, ontbreekt, en dat drukt de stemming behoorlijk.”