Een deel van de longpatiënten krijgt te weinig medicatie uit zijn puffer

Van de half miljoen longpatiënten die een puffer gebruiken, krijgt een deel te weinig medicatie binnen, omdat ze een voorzetkamer gebruiken die niet goed werkt. Tot nu toe namen apothekers en artsen aan dat er weinig verschil was tussen de verschillende plastic cilinders die op de puffer kunnen worden aangesloten. Onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) laat zien dat de ene voorzetkamer tot de helft minder medicatie doorlaat dan de ­ander.

Van de ruim een miljoen astma- en COPD-patiënten gebruikt ongeveer de helft een voorzetkamer. Hoeveel patiënten te weinig medicatie binnenkrijgen, is niet bekend. “Dat hebben wij niet onderzocht, maar als uit voorzetkamer A de helft minder komt vergeleken met B, dan moet dat een effect hebben”, zegt Paul ­Hagedoorn die als hoofdonderzoeker bij het project was betrokken.

Een voorzetkamer is een soort doorzichtige bidon waar de medicatie vanuit de puffer in wordt gespoten. De patiënt ademt vervolgens door de plastic cilinder, waardoor de medicatie gecontroleerd in de longen komt. Zonder die cilinder slaat de medicatie vooral achterin de keel neer, wat kan leiden tot heesheid en schimmel-infecties in de keel.

Mogelijk kan dit uitgroeien tot ernstige complicaties

Hoogleraar longziekten Richard Dekhuijzen van het Radboud UMC schrikt van de uitkomsten. Als door een verkeerde voorzetkamer het ­medicijn voor een astma- of COPD-patiënt onvoldoende en niet op de juiste plek in de longen terechtkomt, kan dit in eerste instantie tot ­benauwdheid en kortademigheid ­leiden, zegt hij. “Op termijn kan dit mogelijk uitgroeien tot ernstige complicaties als exacerbaties, plotse sterke toename van longklachten, en tot ziekenhuisopname, omdat de ziekte ongemerkt niet goed wordt behandeld.”

Wie welke voorzetkamer krijgt, bepaalt de voorschrijvende arts. Die omschrijft de medicatie en de puffer en zet er dan ‘plus voorzetkamer’ bij, vertelt Dekhuijzen. “Die wordt niet altijd gedefinieerd. Dat geeft de apotheker de vrijheid om een voorkamer te kiezen. Wellicht pakken ze er een waar ze goede ervaringen mee hebben, of zijn er mogelijk andere belangen.”

Dat was geen probleem, omdat apothekers ervan uitgingen dat de kamers inwisselbaar waren. Nu blijkt dat in de ene bidon veel meer medicatie achterblijft dan in de andere, waarschuwen Hagedoorn en Dekhuijzen dat apothekers niet zomaar moeten wisselen met de voorzet­kamers. Zij roepen artsen op de patiënt alleen die voorzetkamer mee te geven die degelijk onderzocht is met het medicijn dat wordt voorgeschreven. Dit staat vaak ook in de bij­sluiter van de puffer vermeld.

Het rapport maakt nogal wat los

Dat een voorzetkamer goed aansluit op de puffer is essentieel. Het onderzoek laat namelijk ook zien dat er bij een verkeerde combinatie van puffer en vernevelaar in het slechtste geval tot vier keer zo weinig medicatie in de longen terecht komt.

Het rapport van de RUG heeft nogal wat losgemaakt, zegt Hagedoorn. Dat komt doordat het Groningse onderzoek het eerste is dat onafhankelijk is uitgevoerd. De onderzoekers lieten geen apparaten ­opsturen, maar gingen zelf langs bij apotheken om puffers en vernevelaars op te halen. Eind vorige maand zijn de resultaten gepubliceerd. De effecten kunnen groot zijn, zegt Hagedoorn. “Nu men zich realiseert hoe groot de verschillen zijn tussen voorzetkamers, kunnen richtlijnen en de vergoedingen door verzekeraars veranderen.”

Lees ook:

Giganten strijden samen tegen astma, artritis en diabetes

Medicijngigant GlaxoSmithKline en Google-moederbedrijf Alphabet steken 640 miljoen euro in de zoektocht naar een nieuwe behandeling van diabetes, artritis en astma. Ze willen die aandoeningen niet te lijf met pillen of vaccins, maar met piepkleine apparaatjes die de elektrische signalen van zenuwen stimuleren dan wel blokkeren.