De leesbril is onvermijdelijk, vroeg of laat moeten we er allemaal aan geloven

Kleine lettertjes zijn natuurlijk altijd een oefening voor het oog, maar op potjes en blikjes zijn ze vooral een gruwel. Wie heeft dat nou verzonnen? Waarom zijn ze ook nog gedrukt op een kleurige achtergrond? Maar als zelfs een beeldschermtekst, een boek of krant lastige kost wordt, dringt de werkelijkheid door: zou ik misschien aan een leesbril moeten? Of is het juist verstandig dat moment zo lang mogelijk uit te stellen?

Barbara Haeseker, oogarts van de Alrijne Zorggroep, vindt een leesbril bij dit soort leesproblemen altijd een goed idee. “Een leesbril heb je in allerlei sterktes en die maken vaak een wereld van verschil.” Niet dat zij in haar wachtkamer ooit patiënten heeft die om een leesbril komen, zegt zij. Het niet meer vlotjes kunnen ontcijferen van lettertjes en cijfers is immers niet echt een oogziekte of -aandoening, maar meer zoiets als het krijgen van grijze haren: vroeg of laat heeft iedereen het. In het algemeen kunnen mensen daar ook heel goed zelf een oplossing voor vinden, en anders is er altijd nog de opticien.

De elasticiteit neemt af naarmate je ouder wordt

Het draait bij het verlies aan een scherp leesvermogen allemaal om de ooglens, die in het spel van hoornvlies, pupil en netvlies een cruciale rol vervult om informatie scherp op het netvlies te krijgen, zodat die informatie weer op de juiste manier door onze hersenen kan worden verwerkt. “Voor het kijken op korte afstand, wat je bij lezen doet, is het nodig dat de ooglens kan samentrekken en bol wordt; dat heet accommoderen”, legt Haeseker uit.

Dat ‘bollen’ is mogelijk dankzij een kringspier die met lensbandjes of vezeltjes aan de lens is verbonden. “Bij het aanspannen van die spier, ontspannen de vezeltjes waardoor de lens opbolt. Helaas neemt de elasticiteit van deze vezeltjes af naarmate mensen ouder worden.” Een leesbril – altijd een pluslens – maakt goed waar de vezeltjes tekortschieten.

Veel hoeft die oplossing niet te kosten. Een leesbrilletje van de voordeeldrogist, ­supermarkt of boekwinkel van een paar euro doet volgens Haeseker hetzelfde werk als een speciaal aangemeten bril van de opticien. Al is een bezoek aan de laatste wel raadzaam als je ogen verschillende lenssterktes nodig hebben of als je een specifieke oogafwijking hebt, zoals een cilinder. Haeseker: “Een opticien kan je leesbril met glazen in verschillende sterktes maken.”

Maakt een leesbril de ogen lui?

Sommige mensen, vooral de ijdelen onder ons, hikken aan tegen de aanschaf van een leesbril, bijvoorbeeld omdat ze er niet aan kunnen wennen dat ze er ‘nu al aan toe’ zijn. Of omdat ze veronderstellen dat het dragen van zo’n bril het oog ‘lui’ maakt. De gedachte is dan dat zo’n visueel hulpmiddel het de ‘spiertjes’ aan de ooglens gemakkelijk maakt, waardoor die versneld verslappen en het vermogen tot accommoderen in een hoger tempo afneemt. Per saldo vergroot je dan de leesproblemen, is het idee.

Haeseker verwijst deze theorie naar het rijk der fabelen. “Bij vrijwel iedereen zie je hetzelfde proces. Meestal neemt het vermogen tot accommoderen rond het veertigste, vijfenveertigste levensjaar af en dat kan zich binnen enkele jaren voltrekken.”

Vroeg of laat moeten we er dus allemaal aan geloven, wen er maar aan. Tot dan is het vooral een kwestie van lezen bij een goede leeslamp. Of een tekst wat verder van je af houden. Maar dat laatste kan niet onbeperkt. Dertig, veertig centimeter hooguit, langer is een arm zelden.

Lees ook:

Hoe ver mag de doktersassistent gaan?

Wie de huisarts belt, krijgt meestal eerst een bandje, en daarna de stem van de assistente: ‘Wat is de klacht?’ Maar wat als je dat niet wil zeggen?