De helft van de Nederlanders wil euthanasie mogelijk maken voor wie het leven beu is

Een meerderheid van de Nederlanders vindt dat lichamelijk gezonde mensen die levensmoe zijn euthanasie moeten kunnen krijgen. Dat mag nu niet volgens de wet. 55 procent vindt dat euthanasie voor gezonde mensen onder bepaalde omstandigheden wel moet kunnen. Een derde wil dat euthanasie voor gezonde mensen uitgesloten blijft.

Dat blijkt uit onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) onder 3600 Nederlanders. Volgens het CBS is dit de eerste representatieve peiling van de mening van Nederlanders over een aantal hete hangijzers in het euthanasiedebat. Het statistiekbureau wil zo het maatschappelijk debat voeden met feiten, zegt woordvoerder Tanja Traag.

Van de mensen die euthanasie bij levensmoeheid steunen, vindt ruim een derde dat daarvoor wel een leeftijdgrens moet gelden: alleen wie ouder is, komt in aanmerking. De helft vindt dat leeftijd geen rol mag spelen. Een eenduidige leeftijdgrens geven de invullers niet: sommigen vinden dat het vanaf 18 jaar zou moeten kunnen, anderen noemen 40 of 80 jaar.

D66 komt begin volgend jaar met een wetsvoorstel rond ‘voltooid leven’, zo kondigde Tweede Kamerlid Pia Dijkstra dit najaar aan. Zij wil mogelijk maken dat 75-plussers met hulp uit het leven stappen. “Dit onderzoek raakt daaraan”, zegt D66-woordvoerder Benjamin Meijer. Door de vraagstelling van het CBS vindt Meijer het lastig om in te schatten wat dit zegt over de steun van de Nederlandse bevolking voor het D66-voorstel. “Ik wil niet speculeren”, zegt hij.

Mogelijkheden verruimen bij minderjarigen

Uit de enquête blijkt eveneens dat driekwart van de mensen euthanasie voor ongeneeslijk zieke kinderen niet uitsluit. Hierover ontstond dit najaar discussie, nadat een groep kinderartsen pleitte voor euthanasie voor ongeneeslijk zieke kinderen onder de twaalf. Voor deze groep zijn in de huidige euthanasiewet geen mogelijkheden.

Kinderen vanaf twaalf jaar kunnen wel euthanasie krijgen bij ondraaglijk lijden, als ze daar zelf om vragen en hun ouders ermee instemmen. Boven de zestien is geen toestemming van ouders meer nodig. Omdat het CBS niet heeft gevraagd naar de voorwaarden die mensen stellen aan kindereuthanasie, zeggen de cijfers weinig over het draagvlak voor het voorstel van de kinderartsen.

Een ander heikel punt in het debat over het levenseinde is euthanasie bij diepdemente mensen. 80 procent van de ondervraagden is hier voorstander van als deze mensen om euthanasie hebben gevraagd toen ze nog volledig helder waren. Deze vorm van euthanasie is wel mogelijk binnen de huidige wetgeving maar voor artsen is het glad ijs, omdat deze personen hun doodswens niet meer kunnen bevestigen.

Brede acceptatie

Gemiddeld staat 87 procent van de Nederlanders open voor euthanasie. Bij niet-religieuze Nederlanders is dat maar liefst 98 procent. Het CBS keek ook naar de rol van religie in overtuigingen over het levenseinde. Daarin valt op dat moslims vaker dan christenen tegen elke vorm van euthanasie zijn. Van de gelovigen hebben rooms-katholieken de meest open houding tegenover euthanasie.

Hoewel gelovigen iets kritischer staan tegenover euthanasie dan ongelovigen, staat het overgrote deel er niet afwijzend tegenover. Uit de enquête blijkt dat een nipte meerderheid van de moslims én een ruime meerderheid van christenen vindt dat euthanasie onder bepaalde omstandigheden mogelijk moet zijn.

Agnes Wolbert, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde, noemt dat ‘bemoedigend’. “Dat 17 jaar na de invoering de euthanasiewet niet meer weg te denken is, staat met deze cijfers wel vast.”

Medisch-ethicus Theo Boer is kritisch over de opzet van het onderzoek en vindt de vragen niet helder. “Het punt is dat dit soort vragen de respondenten niets kosten. Wie aan mensen vraagt of de belastingen omlaag moeten, krijgt vast en zeker ook hoge percentages te zien. Maar realiseert men zich wat euthanasie met dokters doet?”

De hoogleraar ethiek van de gezondheidszorg aan de Protestantse Theologische Universiteit waarschuwt dat door de 'normalisering van euthanasie’ de druk op artsen toeneemt om eraan mee te werken. Waar veel Nederlanders welwillend staan tegenover euthanasie, worden artsen volgens Boer juist terughoudender.

Lees ook:

Euthanasie op de drempel van het bewustzijn, een duivels dilemma voor artsen

Euthanasie bij patiënten met dementie is mogelijk, maar buitengewoon ingewikkeld. Twee artsen van het Expertisecentrum Euthanasie vertellen hoe ze ermee omgaan, en wat het 'vijf-voor-twaalf-moment’ is.

Een jong kind laten sterven, is dat politiek haalbaar?

Artsen willen het leven van ernstig zieke kinderen kunnen beëindigen, ook als ze jonger zijn dan twaalf. Is dat politiek haalbaar?