De butlermoord. Of: hoe Dick van Leeuwerden kapot werd gemaakt

Mocht u iets zoeken om uw winterdepressie wat te verdiepen neem dan Ton Derksens De butlermoord ter hand. Het betreft een nauwgezet verslag van wat moeilijk anders te beschrijven valt dan het kapotmaken van een onschuldig mens door het justitiële apparaat in ons land.

Ik waardeer uw tegenwerping dat het in de overgrote meerderheid van de gevallen goed gaat en dan is één misser geen bewijs voor een misstand. Daar staat tegenover dat de gedragingen van de vele personen betrokken bij deze ellende niet bepaald wijzen op een uitzondering. Ze zijn zo goed in het wanhopig maken van verdachten dat ze dat vast al heel wat keren eerder gedaan hebben.

Ton Derksen is emeritus hoogleraar wetenschapsfilosofie. Hij gebruikt zijn analytisch vermogen om na te gaan hoe waarschijnlijk of onwaarschijnlijk het is dat mevrouw A. of meneer B. een zekere handeling gepleegd heeft.

Derksen durft te zeggen wat hij zegt, omdat hij uitermate nauwkeurig ook de kleinste details van een zaak onderzoekt. Hij was de man die, samen met anderen, verpleegkundige Lucia de Berk vrij kreeg. Zij was veroordeeld tot levenslang wegens de moord op vier patiënten, later werden het er zeven, en een poging tot moord op drie patiënten.

Onder druk van Derksens vernietigende analyse van de gevolgde denkpatronen kwam zij vrij. Ze had helemaal niemand vermoord. Ik vraag me af hoeveel betrokken politiemensen en juristen na afloop hun pet, penning of toga hebben ingeleverd om ergens héél stil te gaan leven.

Zij heeft een drankprobleem. Hij is goed voor haar

De butlermoord, zoals Derksen die schetst, in grote lijnen. Dick van Leeuwerden (39) komt in april 1983 als butler werken bij mevrouw Van Wylick (72). Zij is vermogend. Ze heeft een drankprobleem. Hij is goed voor haar. Zij heeft een problematische relatie met haar kinderen. Dick is gay en heeft een partner. Mevrouw trouwt hem om te voorkomen dat al haar geld naar haar kinderen gaat.

Op 4 november 1983 overlijdt mevrouw in de avond. Dick en zijn vriend (niet zijn partner) Henk zijn in huis als het gebeurt. Mevrouw gaat naar bed, Dick brengt haar nog een borrel, ze gaat slapen en overlijdt rond half twaalf. En dan begint voor Dick een ellende die hem tot zijn dood zal blijven achtervolgen. Leeftijdsverschil, huwelijk, overlijden, geld:: de kinderen vermoedden iets. Politie komt erbij.

Er worden nare streken uitgehaald. Zo wordt de vrouw van Henk na haar nachtelijke arrestatie onder druk gezet met de waarschuwing: ‘Pas op, anders zul je je kinderen nooit meer zien en als je eenmaal vrij komt kennen ze je niet meer’. Zij legt in haar benauwenis min of meer belastende verklaringen af, die zij in een later verhoor weer herroept.

Het venijnige is dat men haar op een gegeven moment vertelt dat ze geen verdachte meer is, maar getuige. Ze begint opnieuw aan verklaringen (nu onder ede) die echter hopeloos verdraaid op papier komen en dan veel zwaarder klinken dan ze het ooit bedoelde.

In de zaal zaten haar twee folteraars

Later in de rechtbank denkt ze: ik ga herroepen wat die ellendelingen er uitgeperst hebben bij mij. Op zich een goed idee, totdat de rechter haar meteen onderbreekt en zegt: ‘Wacht even. U hebt dat indertijd onder ede gezegd. Als u daar nu op terugkomt dan pleegt u meineed. De rechercheurs zitten hier achter in de zaal voor uw onmiddellijke arrestatie.’ Dit is een citaat uit het boek. En achter in de zaal zaten inderdaad haar twee folteraars.

Aan de hand van de rapportage van vele medische experts wordt aangetoond dat mevrouw niet vergiftigd is maar hoogstwaarschijnlijk bezweek aan een hartinfarct. Dat het geen vergiftiging was, is volgens Derksen overtuigend aangetoond. Het is bijna niet te geloven hoeveel informatie, argumenten en bewijzen uit medische hoek door de rechters terzijde wordt geschoven. Rechters die nog geen bloeddruk van een zweetklier kunnen onderscheiden.

Dick krijgt twee jaar, en vervolgens zelfs twaalf jaar. Met hulp van juristen als Spong, Korvinus en Knoops en een keur aan vooraanstaande medische experts wordt tot zevenmaal toe herziening gevraagd aan de Hoge Raad. Het wordt steeds geweigerd omdat er geen nieuwe feiten gepresenteerd werden. Maar wel nieuwe, vernietigende, analyses van feiten.

Dick kwam na zeven jaar vrij wegens goed gedrag. Dat was in 1991. Hij heeft zijn onschuld nooit kunnen bewijzen. Hij overleed in 2020, een gebroken man.