Daar is hij dan, de zelftest: even roeren in de neus en binnen een kwartier heb je de uitslag

Daar is hij dan, de zelftest. De eerste Nederlandse apothekers verkopen sinds woensdagochtend een snelle test die uitsluitsel geeft of iemand geïnfecteerd is met het coronavirus. Een losse test kost 8 à 9 euro per stuk.

De zelftest werkt eenvoudig, en vooral belangrijk: het stokje dat de neus in gaat is slechts enkele centimeters lang en dus niet te vergelijken met de lange staaf die bij de GGD meestal wordt gebruikt. Het wattenstaafje gaat in het ene neusgat en na wat roeren ook in het andere, ongeveer twee keer 15 seconden. Daarna moet het staafje in een bijgevoegd plastic reageerbuisje met vloeistof. Na wat draaien kan het staafje er weer uit en de dop op het buisje, waarop de vloeistof op een testplaatje moet worden gedruppeld. Als een eerste lijntje verschijnt, is de test goed uitgevoerd. Bij een tweede lijntje is de geteste persoon vermoedelijk geïnfecteerd met covid.

Pas bij enkele van de ruim 2200 apothekers in Nederland gaan woensdag al zelftests over de toonbank, zoals bij een apotheker in Den Haag die symbolisch coronaminister Hugo de Jonge als klant had. De meeste apothekers wachten nog op de eerste vracht tests, zoals Benu Apothekers, de grootste keten in Nederland met 350 vestigingen. Bij Benu liggen de tests op zijn vroegst vrijdag in de schappen.

Niet overal te koop

Benu-directeur Jaap Haaksema begint aan de telefoon met een waarschuwing: “Op radio en tv wordt de illusie gewekt dat de zelftest vanaf vandaag overal te koop is, maar niets is minder waar. Ik had ‘m graag al gehad, maar de zelftest is net toegelaten tot de markt en iedereen is aan het inkopen. De afgelopen 36 uur ben ik met niets anders bezig geweest, het is heel snel acteren.”

Apothekers krijgen nu nog grootverpakkingen met 25 stuks geleverd. Die moeten zij zelf ompakken tot een stuksverpakking met daarin de vier testelementen en een heldere instructie, en dat kost wat extra werk.

Maar het is de moeite waard, denkt Haaksema. “De zelftest is een hot item. Consumenten willen ’m graag, dus wij zijn aan zet. Wij hebben tienduizenden zelftests besteld bij fabrikant Roche en we zijn benieuwd of er een run op komt. Ze gaan bij ons 7,50 euro kosten, ook online, dat is misschien wat minder dan elders. De zelftest moet toegankelijk zijn voor het publiek vinden wij.”

Wat te doen bij een positieve test

In het geval van een positieve test is het de bedoeling dat men de uitslag controleert met een nieuwe test bij de GGD, die werkt met een nauwkeurige test en die zo nodig bron- en contactonderzoek kan uitvoeren. De in Nederland goedgekeurde zelftests hebben een gevoeligheid van tussen de 80 en 85 procent, oftewel: ze missen soms een infectie. Een zelftest is geen vervanger voor het Nederlandse testbeleid. Bij klachten wordt aan mensen gevraagd naar de teststraat van de GGD te gaan.

De test verschaft geen enkele garantie en is puur om mensen thuis wat preventieve zekerheid te bieden, bijvoorbeeld voorafgaand aan een bezoek bij familie, of als iemand naar school of werk moet. Voor mensen die negatief testen gelden geen andere regels. Hen wordt alsnog op het hart gedrukt om de anderhalve meter aan te houden en daar waar het moet een mondkapje te dragen. Een negatieve uitslag van een zelftest komt niet in aanmerking voor de ‘testbewijzen’ die nog in ontwikkeling zijn voor bijvoorbeeld het bezoeken van een voetbalwedstrijd of festival.

Tijdelijke ontheffing

De eerste zelftests op de markt zijn van fabrikanten Roche en Biosynex, die vorige week als eerste werden toegelaten op de Nederlandse markt. Dat verliep via een tijdelijke ontheffing voor bedrijven die de test hier willen aanbieden. Eerder mochten alleen zorgprofessionals een coronatest aanschaffen, maar nu wordt er een uitzondering gemaakt voor particulieren.

Het ministerie van volksgezondheid heeft ook miljoenen zelftests aangeschaft. Die worden beschikbaar gesteld aan onder meer werkgevers en het hoger onderwijs.

Lees ook:

Reconstructie: Waarom de testsamenleving pas in april gestalte krijgt

De sneltestsamenleving, waarin mensen na een vlugge coronatest kunnen deelnemen aan het sociale leven, is een droom die vorig jaar al ontstond. Maar terwijl in andere landen de contouren van zo’n samenleving ontstaan, worden sneltests in Nederland nog niet gebruikt voor de heropening van de samenleving. Hoe kan dat? Een reconstructie in drie bedrijven.