Amsterdam wil naar nul hiv-infecties in 2026

Over zes jaar terug naar nul besmettingen per jaar, te bereiken door de testcapaciteit en de beschikbaarheid van virusremmers uit te breiden. In een rapport, donderdag gepresenteerd door het Amsterdamse college, worden termen gebezigd die in tijden van corona aan de orde van de dag zijn: epidemie, over te dragen ziekte, bestrijden. Het plan richt zich echter niet op Covid-19, maar op een andere ernstige ziekte: aids.

Om het hiv-virus (dat aids kan veroorzaken) te elimineren, gaat het college de komende jaren de testmogelijkheden uitbreiden. Daarnaast moet de distributie van de hiv-remmer PrEP op nog grotere schaal mogelijk zijn dan nu het geval is. Door het slikken van dit middel kunnen mensen voorkomen dat ze het virus oplopen na onbeschermde seks met iemand die hiv heeft.

Lobbyen in Den Haag

Naar schatting zijn er 6000 Amsterdammers met hiv, een ziekte die nog altijd niet te genezen is. In 2019 was er voor het eerst in jaren een duidelijke daling te zien in het aantal nieuwe hiv-infecties, aangemeld bij de Amsterdamse soa-polikliniek. Dat waren er zestig, terwijl dit aantal in vorige jaren rond de 100 lag. Hoewel de definitieve cijfers pas aan het eind van het jaar komen, lijkt er sprake te zijn van een trendbreuk, zegt wethouder Simone Kukenheim (zorg). Die daling schrijft zij vooral toe aan het succes van behandelingen met PrEP. “We zien aan de daling dat PrEP echt helpt tegen de verspreiding van deze epidemie. Voor de publieke gezondheid is dit heel belangrijk.”

De stad heeft van de landelijke overheid een krappe 2200 behandelingen toegewezen gekregen met dit middel. De GGD begeleidt mensen die het nemen, zonder extra kosten. De behandeling is populair. De GGD schat de behoefte op 4000 mensen. Er zijn nu al meer dan 1600 van die behandelingen bij de GGD gaande. Na de zomer is het aantal plaatsen vol, vreest de wethouder. Daarom pleit ze voor uitbreiding van deze landelijke PrEP-aanpak. Daarvoor gaat ze lobbyen in Den Haag.

Ook via de huisarts is het middel overigens verkrijgbaar, maar het zit niet in het pakket voor basiszorg. Die extra kosten zijn een drempel voor de gang naar de dokter. Kukenheim: “Dat is het uiteindelijke ideaal: dat PrEP en hiv-testen niet alleen op de soa-poli verkrijgbaar zijn, maar gewoon gemakkelijk via de huisarts, onafhankelijk van het eigen risico.”

Onbewust met hiv

Nog altijd raken vooral in kwetsbare groepen mensen geïnfecteerd, ziet zij. “We zetten als stad daarom ook in op het opsporen van deze mensen. Zo’n 40 procent van de mensen met hiv in Nederland heeft een migratieachtergrond. Een deel loopt deze hiv-infectie op na aankomst in Nederland. Daarom willen wij nieuw aangekomen Amsterdammers zo snel mogelijk een algemene gezondheidscheck aanbieden waarin ook hiv aan de orde komt.”

Verder is testen van groot belang. “Volgens schattingen lopen zo’n 300 Amsterdammers onbewust met hiv rond. Mensen met een hiv-infectie die niet wordt behandeld, kunnen het virus overdragen.”

In 2018 waren in heel Nederland nog altijd zo’n 23000 mensen met hiv, meldt het Aidsfonds. Er overleden er in dat jaar twintig, dat zijn mensen die te laat bij de arts komen, zodat behandeling niet meer helpt. Directeur Mark Vermeulen van dit fonds: ”Amsterdam laat met haar ambitieuze beleid en actuele trendbreuk in de hiv-cijfers van de GGD Amsterdam zien dat nul nieuwe infecties binnen bereik is. En wat in Amsterdam kan, is in heel het land mogelijk. Nederland naar nul nieuwe hiv-infecties is een reëel doel. We roepen andere gemeenten op om zich ook te committeren aan nul nieuwe hiv-infecties”.

Wereldwijd zijn er sinds het begin van de aids-epidemie 32 miljoen mensen omgekomen. In 2018 kwamen er wereldwijd 1,8 miljoen nieuwe infecties bij. Testen en medicijnen zijn in veel van de landen waar de ziekte zich verspreidt niet voorhanden.

Lees ook:

Aids-activist: ‘Hiv is geen probleem van vroeger’

Richard Keldoulis, aids-activist en de eigenaar van fetisjclub Church, heeft het druk tijdens de internationale aidsconferentie, die vandaag van start gaat in Amsterdam. Hij organiseert onder andere feesten voor hiv-geinfecteerden.

Waar blijft toch het aidsvaccin?

Bijna veertig jaar na de ontdekking van het aidsvirus is er nog altijd geen ultiem vaccin in zicht. Wetenschappers uit de hele wereld, de komende dagen bijeen in Amsterdam, breken hun hoofd over hoe dit veelkoppige monster te bestrijden.