Als bezoek voor verpleeghuisbewoners wegvalt, brokkelt hun identiteit af

Toen ouderenpsycholoog Sarah Blom deze week in een verpleeghuis was, was het ongebruikelijk stil. Het viel haar op dat bewoners apathischer waren dan normaal. “Er is geen bezoek, er zijn geen koren die optreden, er worden geen gezamenlijke spelmiddagen georganiseerd: dat zorgt voor inactiviteit onder ouderen, ze worden niet meer geprikkeld. Daardoor trekken ze zich eerder terug.”

Naasten van verpleeghuisbewoners moeten er rekening mee houden dat de bezoekstop geen weken, maar maanden duurt, bleek gisteren uit de hoorzitting in de Tweede Kamer waar Jaap van Dissel, hoofd infectiebestrijding bij het RIVM, de situatie toelichtte.

Ziet u nu al de gevolgen van de bezoekstop voor ouderen?

“Zeker, al staan we nog aan het begin en al hebben ouderen nog reserves. Bezoek helpt om je als mens volwaardig te voelen. Als je in het verpleeghuis woont en bezoek krijgt, ben je even geen patiënt. Dan ben je de moeder die je altijd was, of je bent een echtgenoot. Als bezoek wegvalt, dan brokkelt je identiteit af.

“Dementie, wat veel ouderen in een verpleeghuis hebben, zorgt er ook voor dat je het contact met je eigen lichaam kwijtraakt. Aanraking van naasten brengt je weer terug in je lichaam. Ik zie dat ouderen inactiever worden, omdat ze minder gestimuleerd worden.

“Anderzijds: het uitblijven van bezoek geeft op dit moment de broodnodige rust op de afdelingen. Mensen met dementie hebben veel moeite met prikkelverwerking, dus sommige bewoners hebben op dit moment even baat bij minder prikkels.”

En wat als het langer duurt, wellicht maanden?

“Ik durf niet zo goed ver vooruit te kijken, ik maak mij daar zorgen over. Er zijn mantelzorgers die drie keer per dag langskwamen en hun naasten uit bed haalden en eten gaven. Deze ouderen eten nu slechter, omdat hun dochter niet meer komt; ook dat heeft gevolgen.

“Ik verwacht als het langer duurt meer depressiviteit onder ouderen. En daar kun je ook aan doodgaan. Toen ik deze week in het verpleeghuis was, zag ik al een toename van pijnbeleving. Pijn is een manier om je somberheid te uiten. Het kan zijn dat gemis er de oorzaak van is. Langer geen bezoek betekent sowieso meer eenzaamheid.”

Volgens de Duitse psychiater Manfred Spitzer is eenzaamheid net zo goed een ziekte, iets waar je zelfs aan dood kunt gaan. Wat is een groter kwaad, eenzaamheid of kans op corona?

“Dat is een ingewikkeld ethisch vraagstuk. Het is kiezen tussen twee kwaden: je wil ouderen het leed van het coronavirus besparen, en je wil ook niet dat ze in de periode voor hun dood in isolement leven.

“In het begin, toen de bezoekstop werd aangekondigd, dacht ik: dit kan niet, dit mag niet. Maar het is toch het beste wat we kunnen doen. Nu zie ik al veel stress bij zorgverleners. Stel, je zou bezoekers weer toelaten, dan staat op ieder voorhoofd: potentieel besmettingsgevaar. En de gevolgen van een besmetting zijn enorm groot. Dat levert hulpverleners zo veel stress op, dat is niet te dragen, dat zou te veel effect hebben op de zorg die ze verlenen. Daarom kunnen we niet anders.”

Lees ook:

Hoe lang de coronabeperkingen gelden, hangt af van ons gedrag

Er lijkt licht te zijn aan het einde van de tunnel, maar hoe lang is de weg ernaartoe? Het RIVM is voorzichtig.