Verschillende weerbureaus voorspellen een ‘horrorwinter’, maar waarop baseren ze dat?

Het Duitse weerbureau Kachelmannwetter verwacht dat het in januari gemiddeld zeker tien graden kouder wordt dan normaal. En ook het Nederlandse weer.nl, dat voor Talpa weerberichten opstelt, denkt dat de kans groot is dat de komende winter behoorlijk koud wordt. “Vanaf half januari verwachten we langdurige periodes van stevige koude”, zegt Reinout van den Born van weer.nl. “Door de klimaatverandering wordt het geen herhaling van de extreme winter van 1963. Maar de aanloop is zeer vergelijkbaar.”

Peter Siegmund van het KNMI gelooft er niets van. Het weer is in Nederland slechts voor de korte termijn van hooguit twee weken te voorspellen, zegt hij. Er zijn weersfactoren met een langer geheugen, zoals de temperatuur van de oceanen of de kracht van de polaire straalstroom, maar die spelen nu of hier geen rol. “Ons weer wordt nu bepaald door stormen en depressies. Die ontstaan chaotisch. Je weet dat ze komen en gaan, maar niet waar of wanneer.”

Siegmund wordt daarin gesteund door het ECMWF, het Europese weerinstituut in het Britse Reading. Dat stelt seizoensverwachtingen op en komende januari ziet er voor Europa heel gemiddeld uit. Volgens de weercomputers van het Amerikaanse NOAA wordt januari zelfs warmer dan normaal.

Werveling

Een centraal begrip in deze langetermijnvoorspellingen is de polaire vortex, een reusachtige werveling van extreem koude lucht boven de Noordpool. Begin dit jaar brak die vortex door een snelle opwarming op waardoor koude poollucht naar het zuiden kwam. Met een uitzonderlijk winterse week in februari tot gevolg. Sommige weermannen verwachten dat dit komende winter weer gebeurt, maar volgens Siegmund is de vortex zeer koud voor de tijd van het jaar en wijst niets op een herhaling van vorig jaar.

Van den Born ziet die tekenen wel. Ten eerste is er La Niña, het weerfenomeen dat gepaard gaat met een koude zeestroming tussen Indonesië en Zuid-Amerika. “La Niña is voor het tweede jaar op rij zeer krachtig en is van grote invloed op het warmte-koudepatroon van het water van de Grote Oceaan. En dat werkt door in de straalstromen hier.” Samen met de door hem verwachte instorting van de polaire vortex en het gedrag van de straalstroom boven de evenaar ziet hij bijna exact dezelfde set aan invloeden als voor de winters van 1963 of 1985. “Dat is voor mij een indicatie dat de kans op een koude winter groot is.”

Twijfels

Siegmund heeft zijn twijfels bij deze aanpak. Het weer herhaalt zich nooit, zegt hij. “Er is door de jaren heen nauwelijks enig verband gebleken tussen het weer van december en dat van februari.”

Van den Born begrijpt de scepsis van het KNMI of het ECMWF wel. “Hun modellen gaan uit van het weer van vandaag en houden geen rekening met genoemde factoren. Dan kan het ook bijna niet anders dan dat je op een zachte winter uitkomt.”

Als je dat wel doet, zoals weer.nl, is de kans groot dat je het mis hebt. Van den Born: “Maar, zeg ik altijd: als je deze tak van sport onder de knie wil krijgen, moet je het proberen. Vroeger durfde het KNMI ook niet verder te kijken dan de dag van overmorgen. Nu kijkt het veertien dagen vooruit.”

Voorlopig ziet hij geen reden om te twijfelen. “Kijk naar de verdeling van hoge en lage druk de afgelopen weken. We hebben een extreem rustige herfst gehad, zonder heftige stormen. Het weer wijkt nu al af van normaal.”

Lees ook:

Er valt steeds minder vaak sneeuw, weeramateur Johan (85) ziet het met lede ogen aan

De 85-jarige Twentse weeramateur Johan Effing keek reikhalzend uit naar de eerste sneeuw van deze winter. Het viel tegen. Dat winters met sneeuw steeds zeldzamer worden, gaat hem aan het hart.