Astronomen opperen een simpele verklaring voor de vreemde baan van ‘Oumuamua. Mogelijk is er op de komeet waterstof verdampt.
Op 19 oktober 2017 zagen astronomen op Hawaï dat een vreemd object het zonnestelsel was binnengedrongen. Dat was op zich al opmerkelijk: nog nooit was zo’n interstellaire bezoeker waargenomen. Maar wat was het? Een rotsblok? Een komeet? Een buitenaards ruimteschip? De astronomen noemden hun vondst ‘Oumuamua, Hawaïaans voor ‘verkenner die van verre komt’.
Ook andere sterrenkundigen richtten hun blik op ‘Oumuamua, tot het object na een maand of vier definitief uit zicht verdwenen was. Ze moesten hun Hawaïaanse collega’s gelijk geven: vreemd was die gast zeker. Zo was het een flikkerend stipje aan de hemel, wat duidde op een aparte vorm. Eerst werd gedacht aan een soort sigaar, later leek de vorm van een pannenkoek de meest logische verklaring. ‘Oumuamua zou een ovale schijf zijn geweest van 100 meter doorsnee en 20 meter dik, die snel om zijn as draaide.
Vreemde baan in het zonnestelsel
Maar het vreemdst was zijn baan. ‘Oumuamua was het zonnestelsel ‘van bovenaf’ genaderd, was rond de zon gedraaid, maar niet precies zoals de wetten van de zwaartekracht voorspelden. Hij had ergens versneld, alsof er een extra kracht meewerkte.
Nu doen kometen dat ook. Als die rond de zon draaien, verdampt een deel van hun inhoud, waarna de vrijkomende gassen de komeet als een stuwraket voortjagen. Alleen: bij een komeet is dit proces zichtbaar aan de staart die ze krijgen. Maar ‘Oumuamua had geen staart, althans geen zichtbare staart.
Sterrenkundigen wrongen zich in allerlei bochten om een verklaring te vinden. Wellicht was ‘Oumuamua bedekt met bevroren stikstof, of was het een ijsberg, maar dan van waterstof? Het zou de baan verklaren, maar zulke objecten kenden we niet uit het zonnestelsel.
Het bracht de aan Harvard verbonden astrofysicus Avi Loeb ertoe om te poneren dat het een ruimteschip was, voortbewogen door een zonnezeil. Een beetje in de geest van Sherlock Holmes: als je de waarschijnlijke opties hebt uitgesloten, wordt het onwaarschijnlijke denkbaar.
Een eenvoudige verklaring
Twee Amerikanen, een astrochemicus en een sterrenkundige, opperden woensdag in vakblad Nature een eenvoudige verklaring. ‘Oumuamua bestond net als kometen uit stof en waterijs, stellen Jennifer Bergner van Berkeley en Darryl Seligman van Cornell. Maar tijdens zijn reis door de interstellaire ruimte is hij blootgesteld aan kosmische straling.
Bergner vond verslagen van experimenteel onderzoek uit de jaren zeventig en tachtig, waaruit bleek dat deze hoog-energetische deeltjes in de komeet kunnen doordringen en dat daarbij waterstof ontstaat. Dit waterstofgas blijft gevangen in het ijs, totdat de komeet in de buurt van de zon komt.
Bergner en Seligman rekenen voor dat er dan niet veel waterstof hoeft te verdampen om ‘Oumuamua het benodigde duwtje te geven dat sterrenkundigen zo had verbaasd. Hij was immers een stuk kleiner dan een standaard komeet die eerder een paar kilometer groot is. En dat verklaart dan weer waarom niemand die staart gezien heeft.
Ook onze kometen zijn vuile ijsballen
De commentator van Nature vindt het een plausibel verhaal. Hoewel, schrijft hij, als dit model correct is, zou je het effect ook bij andere kometen verwachten. Ook onze eigen kometen zijn vuile ijsballen die worden blootgesteld aan kosmische straling.
Wellicht zie je het alleen bij kleine exemplaren. Die hebben we nog niet waargenomen, maar ook ‘Oumuamua was een toevallige vondst. De sterrenkundigen op Hawaï waren eigenlijk op zoek naar objecten die op ramkoers met de aarde lagen.
Lees ook:
Avi Loeb blijft erbij, er was een buitenaards zonnezeil op bezoek in ons zonnestelsel
Avi Loeb kreeg de hele wetenschap over zich heen toen hij beweerde dat het object dat in 2017 het zonnestelsel had doorkruist, van buitenaardse makelij was. In zijn repliek noemt hij zijn collega’s kortzichtig.
