Liever geen Roma en Sinti als buren, zeggen Europeanen

Mijn directe buren komen uit Cyprus en Polen. Maar in de straat ook geboren en getogen Brabanders, studenten, Nederlands-Turkse gezinnen en jonge stellen. Er zijn geen buurtbarbecues, maar er wordt vriendelijk gegroet en we maken af en toe een praatje. Prima buren, vind ik. De enige onmin veroorzaak ik eigenlijk zelf met een Perzische slaapboom in de tuin. De buurvrouw is niet blij met de kleine blaadjes die tussen haar kunstgras waaien. Elke tak die over de schutting dreigt te groeien, wordt rigoureus gekortwiekt. Ach, scheef is-ie ook prachtig.

Je buren heb je niet voor het kiezen. Was dat wel zo, dan woonde volgens de Atlas of European Values niemand naast drugsverslaafden of zware drinkers. Een ruime meerderheid in vrijwel heel Europa wil hen niet als buren. Begrijpelijk, zwaar verslaafden leven vaak chaotisch, hebben ‘foute vrienden’ en stelen zo nodig voor hun kick.

De onderzoekers vroegen ook naar andere groepen als buren. Wil je wonen naast homoseksuelen, mensen van een ander ras, Joden, migranten, moslims of christenen of Roma en Sinti? De vraag is bedoeld om intolerantie, vooroordelen en ook racisme te onderzoeken. Want anders dan een zware verslaving, zegt een andere religie, uiterlijk of partnerkeuze natuurlijk niets over overlast.

Acceptatie neemt toe, maar er is één uitzondering

De meningen in Europa blijken het meest verdeeld over homoseksuelen. Welkom als buren in het Westen, niet in het Oosten. Tegen mensen met een ander geloof is het minste bezwaar, gevolgd door mensen met een andere afkomst. Migranten zijn minder geliefde buren in een aantal Midden-Europese landen, maar in veruit de meeste landen ziet zeker twee derde geen bezwaar. En voor al deze groepen geldt dat de acceptatie toeneemt sinds de vraag voor het eerst werd gesteld begin jaren negentig.

Maar er is één uitzondering: Roma en Sinti. Ze zijn met tien tot twaalf miljoen de grootste etnische minderheid van Europa. Maar weinig populair als buren in bijvoorbeeld Bulgarije, Roemenië en Slowakije, waar ze circa 10 procent van de bevolking vormen. De armoede en achterstand in opleiding en werk onder Roma is er nog altijd enorm. Maar ook in Italië of Litouwen, landen met minder dan 1 procent Roma, wil een meerderheid liever niet naast Roma wonen. En de intolerantie daalde de afgelopen decennia niet.

In Nederland wonen weinig Roma en Sinti (8000 tot 22.000), nog geen promille van de bevolking. Zo klein, dat weinig Nederlanders daadwerkelijk Roma of Sinti kennen. Toch ziet één op de drie Nederlanders hen liever niet als buren. Ze worden daarmee sterker afgewezen dan moslims, migranten of homoseksuelen. [[Volgens onderzoek van het Europees Bureau voor de grondrechten heeft 83 procent van de Nederlandse Roma last van belediging, bedreiging of geweld vanwege hun afkomst. Iets meer dan de helft voelt zich gediscrimineerd op scholen, als ouder, of als scholier of student. En twee derde ervaart discriminatie bij het zoeken van een baan.]]

Zaterdag 8 april is internationale Romadag. Een culturele feestdag, maar ook bedoeld om vooroordelen tegen te gaan. Veel mensen denken bij Roma en Sinti aan ‘zigeuners’, woonwagens en criminaliteit. Maar de meeste woonwagenbewoners hebben geen Roma- of Sinti-roots, ook Nederlands meest beroemde kamper, Frans Bauer, niet. En door het jarenlange ‘uitsterfbeleid’ voor woonwagenkampen wonen meer Roma in huizen dan in woonwagens. Er zijn inmiddels zo weinig Roma en Sinti-kampen over, dat leven volgens hun culturele tradities onmogelijk wordt, luidt hun noodkreet op Romadag.