Dakloze drugsverslaafden zijn beter af op een vaste plek, suggereert studie

Niet hier. Dat krijgen heel wat dakloze mensen wereldwijd vroeg of laat te horen. In Hongarije is op straat slapen zelfs een strafbaar feit, maar in veel landen is een gedwongen verhuizing een bijproduct van ander beleid; handhaving van de openbare orde, of rotatiebeleid in de opvang. Wat dat doet met de gezondheid van mensen is moeilijk te meten.

Met een model kun je daar een aardige gooi naar doen, dacht een groep onderzoekers in de Verenigde Staten. Het resultaat publiceerden ze in het gezaghebbende blad Jama, van de Amerikaanse beroepsvereniging voor artsen. Hun aandacht ging specifiek uit naar daklozen die intraveneus harddrugs gebruiken, bijvoorbeeld heroïne.

Die mensen zijn vaak afhankelijk van een netwerk aan formele en informele gezondheidszorg: voor schone spuiten, voor vervangende minder schadelijke middelen zoals methadon, of voor hulp bij een overdosis.

Door de computer toegewezen drugsverleden

Ze baseerden hun model op de beschikbare data over dakloosheid, drugsgebruik en gezondheidsrisico’s uit 23 Amerikaanse steden. Vervolgens werden die stadsmodellen bevolkt met kunstmatige bewoners, ieder met een eigen – willekeurig door de computer toegewezen – drugsverleden.

Dat model kon tien jaar lang draaien, vanuit het uitgangspunt 2018 fast forward tot 2028, waarbij de bewoners met rust werden gelaten. Daarna deden de onderzoekers een tweede experiment. Nu liep elk ‘individu’ wekelijks een kans om gedwongen te moeten verhuizen, waarbij de zorgverlening werd onderbroken en elders opnieuw moest worden opgebouwd.

Tien jaar rust, of steeds verkassen

Na tien jaar bleken de verschillen in uitkomsten groot. Met verstoringen van het zorgnetwerk liepen gebruikers een bijna twee maal zo grote kans om te overlijden aan een overdosis, ze brachten bijna 50 procent meer tijd door in een ziekenhuis en liepen een sterk verhoogde kans op infectieziekten, soms met de dood tot gevolg.

De enige twee indicatoren die omlaaggingen waren medicatieprogramma’s om weer van de drugs af te komen en de levensverwachting. Die laatste, toch niet hoog, liep met bijna een jaar terug, van ongeveer 7,1 naar 6,3 jaar.

Modelstudies hebben fikse beperkingen. Geen enkel model is in staat de complexe en steeds veranderende werkelijkheid na te bootsen. Bovendien is het onderzoek nadrukkelijk in een Amerikaanse context, in andere landen zijn de omstandigheden van zowel de dakloosheids- als de drugsproblematiek heel anders.

Maar om zo consequent zoveel slechtere uitkomsten te vinden als mensen gedwongen moeten verkassen geeft te denken. Dat concludeert Margot Kushel van de universiteit van Californië San Francisco in een begeleidende redactionele opinie in Jama. Onvrijwillige verhuizingen kunnen de gezondheid op vele manieren schaden, en de gevolgen daarvan blijven niet beperkt tot mensen die drugs injecteren.

“We kunnen aannemen dat alle mensen die onbeschermde dakloosheid en onvrijwillige verplaatsing ervaren verhoogde risico’s lopen op schade. En dat bovenop het verhoogde risico dat dakloze mensen al lopen.”

Lees ook:

Leger des Heils: aantal daklozen, vooral jongeren, stijgt schrikbarend

Het aantal daklozen is in een jaar tijd met bijna een kwart toegenomen, constateert het Leger des Heils eind vorige jaar. Onder jongeren ligt die toename nog hoger.

Opvang wil dakloze jongeren wel helpen maar ‘je wilt liever geen 18-jarige tussen de zware probleemgevallen’

Duizenden jongeren hebben in Nederland geen dak boven hun hoofd. Hoe komt dat?