Archeologie zonder te graven: Grondradar brengt een complete Romeinse stad in kaart

Deze foto’s tonen Falerii Novi, of wat er onder de grond nog rest van die vergane Romeinse stad vlakbij Rome. Belgische en Britse onderzoekers hebben de stad in kaart gebracht zonder een spade in de grond te steken. 

Archeologie zonder graven is mogelijk dankzij grondradar, een techniek die op kleinere schaal wordt gebruikt om bijvoorbeeld grondlagen, leidingen of cultuurgoed in kaart te brengen voorafgaand aan bouwwerkzaamheden. 

Een grondradar heeft een zender die elektromagnetische straling de grond in stuurt, en een antenne die de weerkaatsing daarvan opvangt. Aan die weerkaatsing is te zien wat zich onder de grond bevindt. Nog nooit werd met deze techniek een stad van deze ­omvang in kaart gebracht. De Belgische en Britse onderzoekers laten in vakblad Antiquity zien hoe ze dat hebben gedaan. 

Falerii Novi werd gesticht in het jaar 241 voor Christus. De stad lag vijftig kilometer ten noorden van Rome, en besloeg een dikke 30 hectare. Dat is veel voor een grondradar. De onderzoekers hebben daarom enkele tientallen grondradars aan elkaar gebonden, achter een quad gehangen, en daarmee het hele terrein nauwkeurig afgereden.

In de deze beelden is het resultaat te zien van een hoekje van de stad, dat in de luchtfoto is gemarkeerd. Hierboven is het radarbeeld, waarop kenners de resten van muren en vloerdelen kunnen zien. De resolutie bleek zo goed, dat de onderzoekers zelfs konden zien waar de waterleidingen hebben gelopen in deze Romeinse stad. En ze zagen unieke gebouwen die hun gelijke in andere Romeinse steden niet hebben, en waarvan de functie nog opgehelderd moet worden. 

Deze geavanceerde toepassing van grondradar is een verrijking voor de ­archeologie. Het enige probleem is de hoeveelheid data die naar boven komt. Die is enorm, te veel om door mensenogen te worden beoordeeld; het zou meer tijd vergen dan nodig is geweest om Falerii Novi te bouwen, bij wijze van spreken. 

De onderzoekers combineerden hun grondradar daarom met computeralgoritmen die, gevoed met een bibliotheek van Romeinse bouwstructuren, alle elementen in het radarbeeld kunnen classificeren. Dat is te zien in het beeld met in oranje muurresten en in groen vloerdelen. De computer kan die classificatie vervolgens omzetten in een driedimensionaal beeld, waarin Falerii Novi weer virtueel tot leven komt.

Lees ook:

Archeologie van de archeologie

Niet iedere archeoloog gaat steeds weer op zoek naar een maagdelijk nieuwe vindplaats. Sommigen keren terug naar bekende opgravingen. Of ze spitten in de archieven, in de hoop dat ze daar tot nieuwe inzichten komen.