Als de klus lastig wordt, neemt de kaketoe zijn gereedschapskist mee

Een kaketoe is niet alleen handig met gereedschap, hij weet ook wanneer hij welk hulpstuk nodig heeft.

Kaketoes zijn slimme vogels. Ze behoren tot het selecte gezelschap uit het dierenrijk dat met gereedschap weet om te gaan. Er zijn verbluffende filmpjes waarin kaketoes nootjes die onbereikbaar lijken, met een stokje toch weten te verschalken. Het is vooral opmerkelijk omdat de vogels van nature niet de noodzaak voelen om gereedschap te gebruiken. Met hun beweeglijke poten en krachtige snavel kunnen ze ook zonder hulp prima uit de voeten.

Maar in gevangenschap, waar mensen lekkere hapjes in onmogelijke doosjes verstoppen, grijpen kaketoes naar middelen om dat doosje te openen of het nootje eruit te wurmen. Neem Figaro, een Goffins kaketoe die woont in een verblijf van de universiteit van Wenen. In een fameus experiment, een jaar of tien geleden, kreeg hij een nootje voorgeschoteld dat op een plankje buiten zijn kooi lag en waar hij met zijn poot net niet bij kon. Toen het stokje in zijn kooi te kort bleek, brak Figaro een stevige splinter af van een houten balk waarmee hij het nootje alsnog naar binnen kon hengelen.

Uit een ander experiment bleek dat kaketoes drie verschillende stokjes gebruiken om diverse noten en vruchten leeg te kunnen pikken. Dat begint op een gereedschapskist te lijken. Maar zien de kaketoes dat ook zo? Dat elke klus zijn eigen gereedschap vereist, en soms zelfs twee of drie hulpmiddelen?

Binnen een halve minuut een nootje

Tot nu toe was deze slimmigheid alleen bij chimpansees gezien. Deze mensapen gaan een termietennest met twee stokken te lijf. Een stevige dikke om het nest open te peuren, en een dunne spriet om de termieten eruit te vissen.

Om te zien of kaketoes ook tot zoiets in staat zijn, onderwierpen biologen van diezelfde Weense universiteit de vogels aan tantaliserende kwelling. Het cashewnootje lag op een plateau in een doorzichtig doosje. Als de vogels een lange spriet door een gat in het doosje staken, konden ze het nootje van zijn plek tikken waarna het uit de doos zou rollen. Ware het niet dat er een membraan tussen zat dat ze eerst met een dikke stok moesten doorprikken.

Die truc hadden zeven van de tien Weense kaketoes snel door. Twee van hen (waaronder Figaro) hoefden nauwelijks te oefenen en hadden na een halve minuut het nootje te pakken.

Figaro geloofde het op een zeker moment wel

Vervolgens maakten de biologen de opdracht steeds lastiger. De vogels moesten een trapje beklimmen om het gat te bereiken, of ze moesten ernaartoe vliegen. Soms zat er een vlies, soms niet. En het gereedschap lag op tafel: daarvan moesten ze beslissen wat ze meenamen.

Ook dat was voor de kaketoes geen probleem. Sommige keken eerst wat ze nodig hadden en sleepten vervolgens één dan wel twee stuks gereedschap naar boven. Andere kwamen op het idee om de twee stokjes in elkaar te vlechten, zodat ze met één transport klaar waren. De vogels maakten bovengemiddeld vaak de goede keuze, schreven de Weense biologen vrijdag in het vakblad Current Biology. Alleen Figaro geloofde het op een gegeven moment wel en sleepte op het laatst steevast beide stokjes mee.

Kennelijk begrijpen de kaketoes waar de verschillende gereedschappen voor dienen. En kunnen ze vooruitdenken. Dat is een hogere cognitieve vaardigheid die de biologen graag verder onderzoeken. Figaro is nog niet van ze af.

Lees ook:

Deze vogels tonen een sterk staaltje slimheid - of zijn ze gewoon handig?

Kraaien en papegaaien lossen de moeilijkste puzzels op. Het zijn prestaties die op ons mensen erg slim overkomen, zegt Carel ten Cate, hoogleraar gedragsbiologie aan de Universiteit Leiden. “De vraag is: is het ook slim?”