Jongeren
Wat kenmerkt Generatie Z? Jos Ahlers doet vijf voorspellingen voor ‘Gen Z’
Wat zijn de kenmerken van Generatie Z.? Ze kunnen niet koken, haten hokjesdenken en zijn druk het klimaat te redden. Dat zegt het boek ‘Gen Z. Verlangen naar verandering’ over generatie Z: jongeren, geboren tussen 1995 en 2012. Het boek doet, op basis van data en onderzoek, toekomstvoorspellingen voor de generatie.
Ze zijn opgegroeid tijdens de recessie. Dat heeft de jongeren pragmatisch en autonoom gemaakt stellen psycholoog Jos Ahlers en trendwatcher René Boender, schrijvers van het boek ‘Gen Z. Verlangen naar verandering’. Samen hebben ze in tien jaar twintigduizend Nederlandse jongeren on- en offline geïnterviewd en bestaande literatuur en data gebundeld om iets te kunnen zeggen over generatie Z: geboren tussen 1995 en 2012. “Waar vorige generaties dromen van een betere wereld, stroopt generatie Z de mouwen op”, zegt Boender. Voor Trouw licht hij vijf toekomstvoorspellingen toe.
Voorspelling 1: Generatie Z. droomt niet, maar doet
“Het is de eerste generatie die de klimaatverandering aan den lijve ondervindt. De jongeren van generatie Z worden continu geconfronteerd met dingen die niet goed zijn, zoals nepnieuws en stikstofproblemen. Ze zijn gemotiveerd iets van de toekomst te maken en hun probleemoplossend vermogen is daardoor groot. Ze willen in 2050 nog leuk kunnen leven, en om dat te bereiken, willen ze verandering en snel. Groen is geen kleur maar een attitude voor deze generatie, wie niet groen doet, doet voor hen niet mee. Anders dan Generatie Y, de generatie voor hen, gaan ze niet alleen de barricaden op – klimaatspijbelaars – om die verandering teweeg te brengen. De jongeren hebben ontdekt dat als je iets snel wil veranderen, je dat van binnenuit moet doen. Dus gaan ze aan de slag bij grote organisaties als Shell waar ze hopen een verschil te kunnen maken of kiezen voor een baas die al bewust duurzaam werkt.
“Over het algemeen eisen ze transparantie en eerlijkheid van bedrijven: komen deze jongeren erachter dat je shirts laat maken door kinderen in derdewereldlanden, dan zullen ze nooit meer iets bij je kopen.
“Generatie Z beweegt zich ook al jong richting de politiek. In de toekomst draait het wat haar betreft om gewetensvol kapitalisme, waarin grote bedrijven evenzeer worden gedreven door zingeving als door winst. Generatie Z is veel bezig met eigen talentontwikkeling. De jongeren doen waar ze goed in zijn en laten de rest. Maar Z accepteert ook – veel makkelijker dan de generaties voor haar – dat zij iets niet, of niet goed kan. Een ideale week voor de jongeren van generatie Z bestaat uit drie dagen werken, een dag iets sociaals doen zoals mantelzorgen en dan drie dagen dromen najagen en relaxen - wat ook kan betekenen dat ze werken aan een eigen bedrijfje of freelancewerk doen dat ze leuk vinden.”
Fleur van Duyne (18) uit Rotterdam
“Ik vind het belangrijk om aan mijn toekomst te denken. En daarom zorg ik dat ik mijn afval scheid, niet drie kwartier onder de douche sta en mijn oplader niet in het stopcontact laat zitten. Ik heb het idee dat de generaties voor mij het klimaat ook wel belangrijk vinden maar niet echt bereid zijn om hun consumptiegedrag aan te passen. Op mijn werk - in de horeca - scheiden ze het afval en als er eten over is dan wordt dat niet zomaar weggegooid maar bijvoorbeeld door het personeel gegeten. Ik vind het goed dat mijn werkplek daar over nadenkt. Ik vind het ook belangrijk om mijn tijd goed in te delen. Ik maak bijvoorbeeld nooit zelf brood klaar. Dat duurt zo lang. In de kantine koop ik voor drie euro een gezond ontbijt. Ik hoop dat mijn generatie er in de toekomst voor zorgt dat we stoppen met hokjesdenken. Ik heb zelf een vriend van 24 en mijn leeftijdsgenoten vinden dat helemaal niet raar, maar ouderen vragen vaak aan mij of we niet in een andere levensfase zitten. Ik vind dat je daar een beetje open-minded over moet zijn. Als het klikt, dan klikt het.”
Voorspelling 2: Generatie Z. kookt niet, maar bestelt
“Generatie Z wil zo min mogelijk tijd verliezen aan dingen die niet leuk zijn. De jongeren vinden boodschappen doen, recepten opzoeken en dan een maaltijd bereiden vaak onnodig. Koken leert Z dus niet meer, eten afhalen is het devies. Tenzij er in het weekend vrienden langskomen. Dan willen de Z’ers, omdat koken ook een sociaal aspect heeft, nog wel eens een pan oppakken. In de andere gevallen halen ze dus een maaltijd. Dat doen ze het liefst in een fysieke winkel. Z vindt het belangrijk dat het eten gezond is en de ingrediënten vers.
Dat hoort bij de ambitie van deze generatie om fit te zijn en blijven. De jongeren sporten veel en roken en drinken weinig. Als ze hun gezonde maaltijd gaan halen, vinden ze het belangrijk dat de wachttijd ook een ervaring is. Een enthousiaste kok die met plezier lekker eten maakt, daar geniet Generatie Z van.
Deze jonge mensen kunnen passie en talent van anderen enorm waarderen. Van de diensten van vakmensen maken ze dan ook graag gebruik. Om die reden leren ze niet meer hun eigen band te plakken. Dat vinden ze zelf ook niet belangrijk, daar is tenslotte een fietsenmaker voor. Voor die fietsenmaker betalen ze graag en daarom zullen elektriciens, loodgieters en kappers de sterren van de toekomst worden. Zij kunnen dingen maken en creëren die de rest van de generatie verleert. De voorspelling is dat als gevolg van de afhaaltrend de keukens langzaam uit de huizen verdwijnen en dat alleen de koelkast en magnetron nog overblijven. De kans is groot dat op de plekken waar deze generatie snel wil worden bediend, zoals op stations, straks een robotchef zijn intrede maakt.”
Voorspelling 3: Generatie Z. zoekt de inspiratie dicht bij huis
“Voor jongeren uit Generatie Z is klimaatactiviste Greta Thunberg een belangrijk voorbeeld. Een down to earth leeftijdsgenoot, die in haar eentje de wereld probeert te veranderen. Generatie Z houdt van normale mensen met authentieke verhalen. Maar ook Steve Jobs en Nelson Mandela worden door generatie Z gezien als rolmodellen. Jobs vanwege zijn toekomstgedreven manier van denken met zijn bedrijf Apple en Mandela vanwege zijn quote over het belang van sport: ‘Sport heeft de kracht om de wereld te veranderen.’ Z vindt sport net als Mandela heel belangrijk. Niet alleen omdat de jongeren zelf graag fit blijven, ook omdat ze zien dat het mensen samen brengt. Meer dan Generatie Y, wil Z van rolmodellen niet alleen de succesverhalen horen en zien. Deze generatie wil ook weten welke fouten mensen maken om daarvan te kunnen leren.
“De jongeren uit generatie Z zijn zich heel bewust van het feit dat online dingen vaak mooier worden gemaakt. Om die online wereld te relativeren, leggen ze af en toe hun telefoons weg. Zo kunnen ze zonder te worden afgeleid tijd doorbrengen met vrienden. Ze noemen dat ook wel de joy of missing out: jomo. Als ze wel op sociale media zitten, volgen ze steeds vaker rolmodellen dicht bij huis. Zoals het buurmeisje dat goed kan zingen en graag wil doorbreken. Ze willen namelijk graag zeker weten dat een rolmodel echt is. En bij een buurmeisje kunnen ze dat makkelijk zelf controleren, omdat ze haar offline ook horen en zien. Z checkt alles. Je hoeft ook niet aan te komen met een goed verhaal als je geen foto’s of video’s hebt om te bewijzen dat het echt zo is.”
Pim Olde Hampsink (21) uit Tubbergen
“Ik leef best wel georganiseerd en dat moet ook wel want ik sport zes dagen in de week. Ik voetbal en ik geef training waardoor ik ’s avonds vaak druk ben. Als vrienden een feestje geven zet ik dat meteen in de agenda op mijn telefoon. Ik plan dus wel veel maar ik vind het ook belangrijk dat ik nog van mijn agenda af kan wijken. Ik herken me er wel in dat generatie Z het verleert om simpele klusjes te doen. Ik ben bang dat ik mijn kinderen later niet kan leren hoe ze een band moeten plakken. Ik ben nu bijna afgestudeerd en al een beetje aan het zoeken naar werk. Ik heb de baas van mijn oude stageplek gewoon een appje gestuurd. Ik vind het wel belangrijk dat dat gewoon kan en dat jong en oud binnen een bedrijf samenwerken. Ook wil ik niet altijd online zijn. Als ik met mijn vriendin of vrienden ben zet ik mijn telefoon vaak bewust op nachtstand. Zodat ik echt aandacht voor ze heb. Als iemand uit de vriendengroep steeds op zijn telefoon zit spreken we elkaar daar ook wel op aan.”
Voorspelling 4: Generatie Z. verkiest een podcast boven de krant
“Het zijn online veelvraten. Via hun smartphone scrollen ze de hele dag door een mix van nieuws, entertainment en berichten op sociale media. Of ze iets, een artikel bijvoorbeeld, de moeite waard vinden, bepalen ze binnen drie seconden. De jongeren van generatie Z zijn zich wel bewust van het belang van duiding en goede, onafhankelijke journalistiek. Ze zijn bereid om daarvoor te betalen, omdat ze weten dat er veel nepnieuws rondgaat en goede journalistiek helpt om onderscheid te kunnen maken tussen wat wel en niet waar is.
“Wel vinden de jongeren dat in de journalistiek een redactionele laag zou moeten verdwijnen. Ze zouden het liefst live meeluisteren met de opname van dit interview. Dan kunnen ze namelijk hun eigen mening vormen over dit gesprek. Dat de verslaggeefster dit mooi opschrijft, vinden ze niet zo interessant, de bron horen en zien ze liever zelf. Als jongeren uit generatie Z een abonnement nemen op een nieuwsmedium dan betekent dat niet dat ze zich daar aan binden; als het ze niet bevalt zijn ze ook zo weer weg. Fysieke kranten en radioprogramma’s vinden ze niet zo interessant, omdat ze daar de onderwerpen en muziek niet zelf kunnen kiezen. Voor tv-programma’s blijven ze ook niet thuis. Tenzij het om live sportuitzendingen gaat, daar kijken ze graag naar. Een tv-item kijken ze terug als er online veel over wordt gesproken. Podcasts daarentegen zijn bij generatie Z wel populair. Dat komt omdat de jongeren binnen dat medium zelf kunnen kiezen waar ze naar luisteren. Daarnaast kost het luisteren van een podcast geen extra tijd, luisteren kan tijdens het reizen of het sporten.”
Voorspelling 5: Generatie Z. houdt niet van traditionele scheidslijnen
“Generatie Z gooit de traditionele indelingen overboord. De man-vrouwverdeling vinden de jongeren ouderwets. Mannen kunnen ook vrouwelijk zijn en andersom. Ook geloven ze niet dat bepaalde taken beter bij vrouwen of bij mannen passen. Datzelfde geldt voor hoe ze tegen seksualiteit en mensen die jonger of ouder zijn aankijken. Generatie Z vindt hokjesdenken onnodig en ook niet zo boeiend. Man, vrouw, zwart, wit, bi, transgender, jong of oud: Iedereen hoort erbij en moet zichzelf kunnen zijn zonder zich te hoeven verantwoorden. Wat deze generatie interesseert is of je authentiek bent en of je goed bent in wat je doet. Dat is waar het ze om draait.
“Z vindt dat de generaties voor hen te hypocriet zijn geweest. Als het aan generatie Z ligt krijgt iedereen een gelijke kans. Ook wil de generatie graag af van piramidevormige hiërarchieën. Z is minder gevoelig voor machtsverhoudingen en bestuurslagen en vindt dat je ook voor kleine klusjes naar de hoogste baas moet kunnen stappen.
“Als het gaat om hun identiteit en seksualiteit gaan de jongeren uit generatie Z graag zelf op onderzoek uit. Als ze bijvoorbeeld biseksuele gevoelens hebben – op jongens en op meisjes vallen – dan gaan ze eerst op internet uitzoeken wat dat precies is. Ze stellen vragen in onlinegroepen, volgen personen die er veel over te zeggen hebben en googelen naar woorden of uitdrukkingen die ze nog niet snappen.
“Zo leren ze zichzelf van alles. Ook wat bij hen past en wat niet. Vaak bespreken ze die gevoelens dan later pas met ouders of docenten, dat ze een label vinden dat bij hen past vinden ze ook minder belangrijk. Google is hun derde hersenhelft.”
Lees ook:
We labelen mensen omdat het zo makkelijk is
Die babyboomers hebben ‘goed voor zichzelf gezorgd’. En die millennials ‘interesseren zich voor niks’. We delen mensen vaak in generaties in. Zelfs wetenschappers doen het. Maar op grond waarvan?
