Grote tennistalenten waren ze, Stéphanie Herz en Silvana Bauer. Toch volgde er voor geen van beiden een profcarrière. Hoe beleefden zij hun topsportjeugd? Twee gesprekken, twee waarheden. Over opofferingen, beroemde tegenstanders en leven met de pijn van een vervlogen droom.
STÉPHANIE HERZ
Ze was tien jaar toen haar ouders hun kapperszaak in Eindhoven sloten en het hele gezin voor haar sport naar Amerika verhuisde. In verhalen die over haar de ronde deden, sluimerde het oordeel dat dat arme kind onder te veel druk stond. Dat heeft Stéphanie Herz altijd verbaasd. “Er werd geschreven over hoe ik me voelde zonder dat er iets aan mij was gevraagd.”
Wel vaker worden (voormalige) topsportkinderen in het defensief gedrongen, gevoed door uitgelekte misstanden zoals deze zomer in het Nederlandse turnen. Maar mag haar jeugd alstjeblieft van haar blijven? Herz (30) realiseert zich dat haar jonge jaren uitzonderlijk waren.
Niet ieder kind tekent op negenjarige leeftijd een sponsordeal met Nike. En ja, moeilijke momenten waren er ook, vertelt zij door de telefoon vanuit haar woonplaats Miami. Maar toch kijkt zij vooral met veel plezier terug op de tijd dat zij te boek stond als een van de grootste tennistalenten.
Toen de wereldberoemde Amerikaanse coach Nick Bollettieri haar in 2000 voor het eerst zag spelen, bood hij haar meteen een contract aan. De man achter grote namen als André Agassi, Monica Seles en Maria Sjarapova zei dat hij in tijden niet zo’n groot talent had gezien.
De beste coach van de wereld
“Ik vond dat natuurlijk leuk om te horen. Nick was op dat moment de beste coach van de wereld. Maar mijn ouders zeiden dat ze hun kind niet alleen naar Amerika zouden sturen. Daarop boden Nick en een sponsor aan om de hele familie op hun kosten naar de Verenigde Staten te halen. Dat had Nick nog nooit gedaan. Zelfs Anna Koernikova mocht alleen haar moeder meenemen.”
Zo geschiedde. Vader, moeder, Stéphanie en haar broertje emigreerden naar Florida, waar de Bollettieri Tennis Academy stond. Iedere dag ging de wekker om half vijf en stond Stéphanie om kwart voor zes op de baan met Nick. Na de training van 1,5 uur moest ze meteen door naar school, die op het terrein van de Academy lag. ’s Middags wachtte een nieuwe tennissessie van twee uur. Tot slot volgde nog een fitnesstraining om aan kracht en conditie te werken.
“Het waren hele lange dagen, waarop er hard getraind werd. Daardoor groei je een stuk sneller op en dat was niet altijd even makkelijk. Maar je leert er ook veel van: werkethiek bijvoorbeeld en om leren gaan met competitie. Er was veel jaloezie van andere kinderen en ouders. De meeste pupillen van de Academy moesten betalen om daar te mogen trainen. Een kleine groep, waartoe ik behoorde, zat er met een beurs. Daardoor waren er eigenlijk twee academies binnen één Academy en stond ik dus altijd apart van de grootste groep mensen. Dat was moeilijk.”
‘Mijn ouders lieten me niet alleen met de coaches’
Ook daarom genoot zij van de avonden thuis. Het gezin woonde in een klein appartement. “De meeste kinderen werden voor een jaar afgeleverd bij de Academy en sliepen daar ook. Mijn ouders wilden dat niet. ’s Avonds keken we gewoon samen televisie.” Lachend: “Daardoor voelde het leven dat natuurlijk niet normaal was toch een beetje normaal.”
Haar ouders hadden aanvankelijk geen werkvisa –later gingen ze in de makelaardij – dus haar vader had alle tijd om mee te reizen naar toernooien. Dat vond hij ook belangrijk, vertelt Herz. “Mijn ouders zeiden: ‘Wij laten haar niet op zo’n jonge leeftijd alleen met de coaches.’ Ik vond het gezellig dat hij mee was. Als ik verloren had, gingen we de omgeving verkennen. Alsof we toeristen waren.”
Nooit heeft Herz het als zwaar ervaren dat het leven van haar ouders in het teken stond van haar droom. “Ik was zo jong dat ik daar eigenlijk niet bij stilstond. Die druk heb ik dus nooit echt gevoeld. Ik ging gewoon de baan op en vond dat leuk. Natuurlijk zag ik wel dat het in sommige andere families tennis was of niets. Wij waren anders. Heel close. Familie en school kwamen bij ons altijd eerst. Ik heb nooit het gevoel gehad dat ik de kostwinner was.”
Na vier jaar vertrok Herz bij de Academy, na conflicten met Bollettieri. “Nick wilde alle beslissingen over mij nemen. Hij wilde eigenlijk voor ouder spelen en vond dat ik minder naar school moest. Mijn ouders hebben juist altijd het belang van onderwijs benadrukt: ‘Je weet nooit hoe het loopt, zonder school heb je niks’.” Hoe waar die woorden waren, bleek niet lang daarna.
Een auto-ongeluk maakte een eind aan haar droom
Eerst won Herz nog de Orange Bowl, een van de belangrijkste juniorentoernooien ter wereld. Maar uiteindelijk maakte een auto-ongeluk een einde aan haar tennisdroom. Haar beschadigde schouder kon de belasting van toptennis niet meer aan. Ze was zeventien toen ze moest stoppen. “Toen ik me realiseerde dat het over was, kwamen de tranen. Heel veel tranen. Maar op een gegeven moment moet je door en toen heb ik de focus en drive uit het tennis overgeschakeld op school en werk.”
Inmiddels heeft Herz, die net als haar ouders en broer altijd in de VS is gebleven, een glanzende carrière in het bankwezen. Werkweken van honderd uur zijn geen uitzondering. “In de financiële sector werken ze graag met oud-atleten, vanwege hun instelling. Ik heb heel lang niet teruggedacht aan het tennis. “
SILVANA BAUER
“Ik viel regelmatig flauw, omdat ik mezelf heel veel druk oplegde.” Zonder een zweem van emotie vertelt Silvana Bauer over haar jeugd die helemaal in het teken stond van een tenniscarrière die er uiteindelijk nooit kwam. Op duidelijke toon zegt ze waar het op staat. “Ik geloof niet dat mijn topsportjeugd me zoveel gebracht heeft. Daar ben ik te nuchter voor. Je begint daarna gewoon weer op nul.”
Vijftien jaar was ze, toen ze naar eigen zeggen de grootste fout van haar leven beging. Haar trainers vonden dat het voor haar toekomst het beste was om haar ouderlijk huis te verlaten. Dat huis stond in Zeeland en lag ongunstig ten opzichte van de locatie waar de nationale selectie trainde. “De trainers kwamen thuis langs om het te bespreken”, herinnert Bauer zich, inmiddels 34 jaar. “De druk werd opgevoerd. ‘Silvana’, zeiden ze, ‘je moet intern gaan wonen anders haal je de top niet.’ En ik stemde ermee in.”
Rond de eeuwwisseling was Bauer een van de grootste tennistalenten van Nederland. Bij de junioren reikte ze tot de mondiale top-10 en op het jeugdtoernooi van de US Open haalde ze zelfs een keer de kwartfinale. Opofferingen waren daarvoor nodig, dat wist ze. Ze moest elke vrijdag heen-en-weer naar Amsterdam en later Almere, waar tennisbond KNLTB de grootste talenten opleidde. Eerst bracht haar moeder haar, later ging ze alleen met de trein. “Toen zat ik nog maar in groep 8 hè.”
Gastgezin gezocht via de lokale krant
Doodmoe werd ze van dat reizen, ook omdat ze steeds vaker in de week op het nationale trainingscentrum verwacht werd. “Eigenlijk zat ik in Zeeland goed. Daar trainde ik met sterkere jongens. Maar als de mensen om je heen zeggen dat het ergens anders beter is, dan word je aan het twijfelen gebracht.”
En dus werd er een gastgezin voor haar gezocht in Almere. Cynisch lachend: “Ik werd in een krantje gezet, echt. Via een advertentie hoopte de bond een gezin te vinden.” In de tussentijd woonde Bauer bij Hans Felius en zijn vrouw in huis. Daar voelde ze zich thuis. “Ik had een klik met hem, hij was ook een Zeeuw. Maar hij was de trainer van de selectie. Dus ik kon daar niet lang blijven, anders zou het lijken alsof hij me voortrok ten opzichte van de andere meiden.”
“Ik ben ervan overtuigd dat iedereen handelde met de beste bedoelingen. Daarom neem ik de KNLTB ook niets kwalijk. Of het achteraf het beste voor mij was, daar heb ik wel mijn twijfels over.” In het gastgezin waar ze uiteindelijk belandde, was ze ongelukkig. Het waren aardige mensen maar ze hadden geen idee wat topsport inhield. Bauer zat er niet op haar plek. “Het waren echte levensgenieters en ik at alles op. Met het gevolg dat ik te zwaar werd en naar een diëtist moest.”
Het gevoel van onbehagen vertaalde zich ook naar haar prestaties op de baan. “Ik kon het op een gegeven moment niet meer opbrengen om zo hard te trainen. Dan keek ik op mijn horloge: is het nog niet voorbij? Als je de top wilt halen, dan moet alles kloppen. Je moet geen spanning van buitenaf hebben, want dan kun je je niet meer helemaal focussen.
Nadenken tijdens een partij tegen Sjarapova
Toch zette Bauer in die jaren nog bijzondere prestaties neer. Zo haalde ze in 2002 op het juniorentoernooi van Wimbledon de derde ronde waarin Maria Sjarapova haar tegenstandster was. “Dat was de grote kans voor mij. Ik stond 5-2 voor en mocht serveren voor de eerste set. Maar toen ging ik nadenken. En zoals je bij het damestennis altijd ziet, is bij spanning de service het eerste wat misgaat. Ik verloor de wedstrijd.”
Ze heeft meer speciale herinneringen, leuke en minder leuke. Haar debuut in het Fed Cup-team van Tjerk Bogtstra noemt ze een hoogtepunt. Minder was die keer dat ze in Australië flauwviel van de spanning. “Dat flauwvallen was echt mijn grote handicap. Ik werd toen wakker in een ziekenhuis. Lig je daar aan de andere kant van de wereld.”
Om de vraag of haar ouders niet op dat soort momenten zeiden ‘genoeg is genoeg’, moet Bauer grinniken. “Ik heb mijn ouders altijd een beetje om de tuin geleid. Als ze vroegen of ik het nog naar mijn zin had, zei ik altijd dat ik het leuk vond. Ze zagen me toch nooit. Ja, soms in het weekend. Zij hadden zoveel tijd, energie en centjes in mij gestoken. Daar ben ik ze nog steeds heel dankbaar voor. Maar daarom vond ik het ook heel moeilijk om te stoppen. Dat was pijnlijk voor hen. En dat is het nog steeds.”
Maar toen ze zeventien was, kon ze niet meer. “Er waren zoveel spanningen. Ook tussen de meiden onderling. Als je verder komt, is er haat en nijd. Ik ben van de ene op de andere dag gestopt. Heb niet afgetraind en lange tijd geen racket meer aangeraakt. Ik was er klaar mee.” Tegenwoordig werkt Bauer in de thuiszorg en is ze moeder van twee kinderen.
Trouw belicht in een serie het fenomeen topsportkinderen. Wat zijn de gevaren als iemand op jonge leeftijd alles op alles zet voor een carrière in de sport? Maar ook de mooie kanten van zo’n doelgericht leven komen aan bod. Rode draad is de vraag hoe het kind onder die omstandigheden kind kan blijven. Heeft u een reactie of wilt u eigen ervaringen delen? Mail naar sport@trouw.nl.
Lees ook:
Topsport vraagt offers. Maar is het normaal om die al van kinderen te vragen?
De schokkende verhalen deze zomer over misstanden in de Nederlandse turnwereld roepen veel vragen op. Hoeveel druk ligt er op kinderen die een topsportcarrière ambiëren? Is de prijs niet te hoog? Trouw duikt in hun dagelijkse werkelijkheid.
In Noorwegen mogen kinderen nog kind zijn. In Japan sterven ze op de judomat
Een kind met talent voor sport is in het ene land veiliger dan in het andere. Japan en Noorwegen zijn twee extremen.
