Masih Alinejad: Mijn lichaam is geen ​​politiek platform van de islamitische republiek

De vlam van de revolutie brandt nog steeds in Iran, zegt de Iraanse activist en journalist Masih Alinejad. Deze week sprak ze met Mark Rutte met het verzoek: help ons van dit regime af.

Er woedt al veertig jaar oorlog tussen het Iraanse regime en vrouwen, meent Masih Alinejad. De overheid verkondigt al decennia dat de Verenigde Staten of Israël de grootste vijanden van Iran zijn, maar in werkelijkheid zijn de grootste tegenstanders van de regering haar eigen vrouwen, zegt de Iraanse activist en journalist.

Sinds september uit zich dat onder meer door het afdoen van de hidjab op straat. Vrouwen komen zo in verzet tegen de leiders met grijze baarden, die al decennialang het recht van vrouwen op hun eigen haar ontneemt.

Ook Alinejad (46) verzet zich tegen de beperkingen voor vrouwen in haar thuisland. Hoewel ze al veertien jaar in ballingschap in de Verenigde Staten leeft, heeft ze zo’n tien miljoen volgers op haar sociale media. Zo staat ze al die jaren in contact met vrouwen in Iran.

Iraanse vrouwen delen dagelijks online foto’s van zichzelf zonder hidjab, via een Facebookpagina die Alinejad in 2014 oprichtte. Een paar jaar later droegen Iraanse vrouwen iedere woensdag een witte hoofddoek, als onderdeel van een nieuwe actie van Alinejad: White Wednesdays. Opnieuw een verzet tegen de verplichte hidjab.

Boegbeeld van verzet

En zo werd Alinejad, die opvalt door haar weelderige krullen, het boegbeeld van verzet tegen de hidjab in Iran. Niet alleen voor de duizenden vrouwen die aan de acties deelnemen, van wie een deel nog altijd vastzit, ook ayatollah Ali Khamenei vreest voor haar invloed in het land. Hij verbiedt vrouwen beelden te delen met Alinejad en gaat in toespraken tegen haar tekeer. Hij stuurde zelfs volgelingen op haar af in de Verenigde Staten om haar te ontvoeren of vermoorden.

Sindsdien woont de activist in een safehouse van de Amerikaanse veiligheidsdienst FBI. Ook dit interview, in het Amsterdamse cultureel centrum De Balie, gaat gepaard met zware beveiliging. Alinejad is deze week in Nederland op uitnodiging van De Balie. Ze gaf daar een lezing en ging donderdag op bezoek bij premier Rutte, en riep hem op: ga over tot actie en isoleer Iran.

Hoe keek u naar de beelden van de protesten in Iran afgelopen september?

“Ik was niet verrast. De dood van Mahsa Amini, een 22-jarig meisje dat werd vermoord door de zedenpolitie, maakte veel los. Maar zij was niet de eerste vrouw die dit meemaakte. Vrouwen in Iran waarschuwen de wereld al jaren voor het gevaar van de zedenpolitie. Ik ontvang dagelijks video’s en foto’s van vrouwen die zich verzetten. Die hun hidjab uit protest afdoen, en daarna verdwijnen.

“Ik zeg daarom altijd dat de volgende revolutie door vrouwen zal worden geleid. En ja, ik zeg bewust revolutie. Ik ben ervan overtuigd dat de protesten die we zagen het begin waren van een revolutie. De islamitische republiek gaat vallen.”

Hoezo denkt u dat?

“De vlam van de revolutie brandt nog steeds in Iran. Veel mensen zeggen dat de revolutie dood is omdat het aantal demonstraties is afgenomen. Wij geloven dat de revolutie verschillende fases heeft. In sommige landen duurt een revolutie jaren. Na de massale golf van straatprotesten door het hele land, maken mensen zich klaar om weer de straat op te gaan, nu met een plan. Ik denk dat de volgende golf zwaarder zal zijn.”

Op wat voor manier?

“Mensen leren van hun ervaringen. Hoe meer de Iraanse regering doodt, hoe meer dat mensen motiveert om dit regime te beëindigen. Ze verkrachten vrouwen in gevangenissen en hangen mannen op omdat die hun zussen steunen. Mensen zijn vastberaden en onbreekbaar.

“Ik heb bijvoorbeeld contact met een vrouw wier zoon is vermoord. Ze stuurde mij een video om te delen op mijn sociale media. Ik raadde het haar af, omdat ze in de gevangenis kan belanden. Ze zei tegen mij: ‘Ze hebben met mijn zoon ook mijn ziel en dromen vermoord.’ Dat is hoe veel Iraniërs zich voelen. De moed van die vrouwen maakt het regime bang. Vrijheid is niet gratis, soms moet je ervoor betalen.”

Meer dan 20.000 demonstranten zijn opgepakt en honderden mensen zijn omgekomen. Maakt dat niet pessimistisch?

“De wreedheid maakt mensen juist bozer. Mensen vinden het waard om hun leven te riskeren voor een beter land. Een meisje stuurde me een video van zichzelf, waarop ze ongesluierd loopt en protesteert. Ik publiceerde haar video en ze schreef me: ‘Mijn moeder is bang dat ik de volgende Masha Amini word en doodga.’ Ze voegde eraan toe: ‘Als ik niet de vrijheid heb om te kiezen wat ik draag of het recht heb om te dansen, dan ben ik al dood.’

“Een andere demonstrant schreef: ‘Als dit de laatste dag van mijn leven is, lach dan namens mij als Iran vrij is.’ Hij werd vermoord. Weer een ander meisje werd vermoord vanwege een video die ze maakte toen ze op straat protesteerde. Haar zus is veroordeeld tot twintig jaar gevangenisstraf en een jonge man die haar begrafenis bezocht, schoten ze dood.

“Iraniërs zijn het zat door de overheid gedicteerd te worden. Mensen krijgen zweepslagen als ze naar gemengde feesten gaan en worden geëxecuteerd als ze zeggen geen moslim te zijn. Er is een beroemde slogan in het Perzisch: Ik vecht, ik sterf, maar ik wil niet leven onder vernedering.”

Sommige mensen wijzen ook naar de cultuur in het Midden-Oosten als het gaat over de vrouwen in Iran...

“Ik laat je die vraag niet afmaken, want ik weet wat je gaat zeggen. Veel mensen in het Westen zeggen tegen mij: dat is toch gewoon de cultuur in het Midden-Oosten? Nee. Vrouwen niet toestaan zichzelf te zijn, dat is de cultuur van IS, van de Taliban en van religieuze dictatuur. Waarom verdienen vrouwen in het Westen wel vrijheid, maar in Iran of Afghanistan niet?

“Zelfs vrouwelijke politici uit het Westen die zich feminist noemen, dragen een hidjab als ze naar Iran gaan. Ze zeggen dat ze het doen uit respect voor de cultuur van het Midden-Oosten. Dat is de cultuur van orthodoxe leiders, niet van de bevolking. Iraanse vrouwen zetten hun leven op het spel tegen die cultuur.”

Dat doen politici ook omdat ze anders hun werk niet kunnen doen, toch?

“Als je geen controle hebt over je eigen lichaam tegenover de Iraanse regering, heb je ook geen controle over andere zaken in dat land. Dat is de tactiek van de regering. Die probeert je te vertellen: je staat onder mijn invloed.

“Belangrijker vind ik, als je een echte feminist bent, moet je opkomen voor je waarden. Door een hidjab te dragen op een werkbezoek in Iran, rechtvaardig je de wet die vrouwen dwingt hun hoofd te bedekken.”

Heeft het er ook niet mee te maken dat we in het Westen een andere waarde hechten aan de hidjab? Hier voeren vrouwen juist strijd om niet gediscrimineerd te worden om hun hidjab.

“Klopt. Ik ben ook niet tegen de hidjab, maar wel tegen dwang. In Iran is de hidjab een hulpmiddel van geestelijken om de samenleving te beheersen, niet alleen vrouwen. Ze gebruiken vrouwenlichamen voor hun eigen ideologie en laten de wereld zien dat het land onder controle staat van hun wetten.

“Ik wil niet dat mijn lichaam een ​​politiek platform is van de Taliban, IS of de islamitische republiek. Ik denk niet dat dit te veel gevraagd is. Toch sussen mensen in het Westen mij als ik me uitspreek tegen de hidjab in Iran. Ik ben opgegroeid in een land waar ik zweepslagen krijg als ik geen hidjab draag en zij zijn bang dat mijn verhaal islamofobie in de hand werkt. Dat is het laatste wat ik wil, maar ik laat me ook niet sussen.”

U heeft een poging tot ontvoering en moord overleefd en ook nu wordt u beveiligd. Twijfelt u weleens om door te gaan met uw protest?

“Natuurlijk was het eng toen ik een man met geladen geweer voor mijn huis zag staan. Maar ik weet dat veel vrouwen in Iran niet worden beschermd. Ik heb tenminste de mogelijkheid luid te zijn en beschermd te worden.

“Ja, ik heb geen normaal leven. Ik heb altijd lijfwachten bij me. Ik woon niet in mijn huis, ik kan mijn vrienden niet zomaar zien, ik spreek mijn familie niet. Ze hebben mijn broer twee jaar in de gevangenis gezet. Ze betrokken mijn moeder...” Met tranen in haar ogen: “Dit is niet makkelijk.”

“Ze doen er alles aan om me te breken. Soms twijfel ik, maar dan zie ik weer beelden uit Iran waar mensen de straat op gaan. Dan verdwijnt mijn angst meteen.

“Ik denk ook, ik weeg maar 45 kilo en ik draag geen wapens. Zij sturen drie gewapende mannen op mij af. Ze zijn bang voor vrouwen zoals ik. Jarenlang zei de regering dat onze grootste vijanden de Verenigde Staten en Israël zijn. Maar de grootste vijanden van de regering zijn haar eigen vrouwen.”

Deze week sprak u met premier Rutte. Wat is uw boodschap aan hem?

“We hebben geen loze woorden nodig, maar actie. Zoveel westerse leiders zeggen dat ze achter het volk van Iran staan. Ik wil tegen Rutte zeggen: je hoeft niet meer te staan. We willen dat je zit en tot actie overgaat.”

Welke acties zijn volgens u nodig?

“Ik vind dat Nederland duidelijker mag zijn in de communicatie. Ik wil dat de islamitische republiek een gender-apartheid-regime wordt genoemd en de massale protesten een revolutie. Amerika noemde het elitekorps in Iran al een terroristische organisatie, ik hoop dat Nederland dat ook doet. Zij zijn verantwoordelijk voor het vermoorden van onschuldige demonstranten in Iran en dissidenten in het buitenland.

“Daarnaast is Nederland een belangrijke handelspartner van Iran. Ik vind dat Nederland Iran moet isoleren. Ik kom uit een arm gezin, ik weet dat isolatie de bevolking raakt. Maar mensen lijden onder deze regering. Help de bevolking daarom aan een soepele overgang naar een seculiere democratie.”

Is Iran voorbereid op zo’n overgang?

“Een groep Iraniërs is bezig een politieke oppositie op te richten. Die bestaat uit mensen met verschillende politieke opvattingen, van monarchisten tot republikeinen, activisten, Koerden et cetera. Ik wil ook dat Nederland deze oppositie ontmoet.”

Lees ook:

Voor het Iraanse regime is nu zelfs dansen een bedreiging

Twee jonge Iraanse influencers hebben een jarenlange celstraf opgelegd gekregen nadat ze met hun volgers deelden hoe ze samen dansen op straat.