Hpv-vaccin voorkomt veel ellende, maar niet bij iedereen

Heeft een hpv-vaccin – dat moet beschermen tegen het virus dat verschillende soorten kanker kan veroorzaken – zin bij wie al wat ouder is?

Na jonge meisjes, komen sinds kort ook jongens tussen de 12 en 18 jaar in aanmerking voor vaccinatie tegen humaan papillomavirus (HPV). De campagne moet voorkomen dat het virus bij hen penis- en anuskanker en kanker in keel en mondholte kan veroorzaken.

Maar: oudere mannen hebben het vaccin nooit gehad. Zouden zij zich niet alsnog moeten laten prikken? Kanker krijgen is toch op iedere leeftijd een probleem?

Dat is zonder meer zo, bevestigt Oscar Brouwer, uroloog aan het Nederlands kankerinstituut Antoni van Leeuwenhoek. “Al deze kankersoorten hebben een enorm grote impact op het leven van patiënten.” Alleen al de gedachte, de penis geheel of gedeeltelijk kwijt te raken, doet veel mannen spontaan ineenkrimpen.

Niet dat deze kankersoorten zo veel voorkomen, voegt Brouwer er geruststellend aan toe. “Jaarlijks krijgen tussen de 150 en 175 mannen te horen dat ze peniskanker hebben, anuskanker ietsje meer. Maar de patiëntengroep is natuurlijk groter: mensen die al behandeld zijn, maar bij wie het is teruggekomen.” Daarom ook is die vaccinatiecampagne zo belangrijk, onderstreept Brouwer. “Er is al tientallen jaren ervaring met dit vaccin; dat is veilig.”

Verschil tussen jongens en meisjes

Is het vaccin bij jongens net zo effectief bij meisjes? Brits onderzoek leert bijvoorbeeld dat een vaccin gegeven 10- tot 12-jarige meisjes het risico op baarmoederhalskanker op latere leeftijd liefst 87 procent reduceert. “Mij zijn zulke cijfers niet bekend voor mannen, we zijn pas net gestart met die vaccinatie. Maar omdat je zo drie ‘mannenkankers’ kan voorkomen, is zo’n vaccinatiecampagne al snel kosteneffectief.”

Maar waarom krijgen mannen van middelbare leeftijd niet zo’n vaccin? “Dat kan wel hoor, daarvoor kun je gewoon bij de huisarts aankloppen. Dat moet je dan zelf betalen.” Want het is helemaal de vraag hoe effectief dat vaccin is voor een ouder iemand, legt Brouwer uit. “Naarmate de leeftijd vordert, neemt de seksuele activiteit van mensen toe en dan is besmetting een feit.”

Of het nu is via gewone huis-tuin-en-keukenseks, orale of anale seks: tachtig procent van de Nederlanders draagt het HPV-virus bij zich. “Daarom enten we jonge jongens en jonge meisjes. Die zijn meestal nog niet seksueel actief.”

Effect op latere leeftijd?

Maar doet zo’n vaccin toegediend op latere leeftijd dan helemaal niks? “Dat is eigenlijk niet bekend”, zegt Brouwer. “Het is in ieder geval niet kosteneffectief om de hele bevolking in te enten. Dan heb je het over miljoenen vaccins.”

Deze vraag krijgt Brouwer overigens wel vaak, van patiënten die net een penisbesparende behandeling achter de rug hebben en vrezen dat de kanker terugkomt. “Ik ken patiënten die het vaccin namen, maar bij wie de kanker desondanks toch terugkwam. Maar ik ken ook patiënten bij wie dat niet gebeurde”, zegt Brouwer.

Maar wie weet wat de toekomst brengt, zegt Brouwer. De onderzoekers zitten niet stil. Zo loopt er bijvoorbeeld onderzoek naar vrouwen die in een voorstadium voor baarmoederhalskanker zijn behandeld én nadien gevaccineerd, in de hoop HPV uit te bannen.

Is er een manier om als niet-gevaccineerde man te voorkomen dat je HPV oploopt, of dat je het virus zonder het te weten doorgeeft aan je partner? Eigenlijk niet. De enige manier is onthouding van seks, zegt Brouwer. “Maar dat is natuurlijk niet realistisch. Een condoom? Ach, het virus wordt al overgedragen bij een stevige zoenpartij.”

Ook een gezondheidsvraag? Stuur een mailtje naar gezondheid@trouw.nl

Lees ook:

Moet onze baby pindakaas eten om een pinda-allergie te voorkomen?

Een vader is allergisch voor pinda’s en noten en dus krijgen zijn kinderen die nooit voorgezet. Is dat onverstandig, moeten de kinderen ze juist wel eten?