Een betrokken rasbestuurder met luisterend oor

Hij kwam ter wereld in een vuurrood nest op het Groningse platteland, in het dorp Middelstum, in een klassiek arbeidersgezin dat er alles aan deed zich omhoog te werken. Want bij alle Schollema’s zat het er diep in dat je verder moest zien te komen dan voorgaande generaties.

Meinderts vader, al vroeg lid van de SDAP, begon als klei-afsteker, wist het tot voorman op de steenfabriek te brengen en begon later een eigen bedrijfje en ging met een machine langs de rijke hereboeren om daar in de schuur de knop van het vlas te halen. En hij was actief in de plaatselijke politiek, als sociaal-democraat vanzelfsprekend.

Meindert, de oudste van twee zonen, volgde het pad van zijn vader. Met de hakken over de sloot wist hij op z’n zeventiende het diploma van de ambachtsschool te halen en kwam als leerling-elektricien te werken bij een installatiebedrijf in zijn dorp. In dezelfde tijd kreeg hij verkering met een meisje uit de buurt, Trieneke. Hoewel, meisje? Zeg maar vrouw, want zij was vijf jaar ouder. Zijn ouders hikten daar aanvankelijk nogal tegenaan, dat was toch wel een heel groot verschil op die leeftijd. Het ging ook even uit, maar na een tijdje toch weer aan. Ze trouwden toen hij 22 was, en zij dus 27, gingen ook in Middelstum wonen en kregen twee zonen. Onderling spraken ze Gronings, maar met hun kinderen Nederlands.

In het zwart gekleed

Meindert was inmiddels – op z’n 21ste – lid geworden van de PvdA. Drie jaar later kwam hij in de gemeenteraad van Middelstum, toen nog een zelfstandige gemeente, en nog eens vier jaar later werd hij wethouder. Voor één dag in de week, althans: zo stond het op z’n loonstrookje. Maar hij was er veel meer tijd mee kwijt, ook in de avonduren en de weekeinden. Hij ging naar elke bijeenkomst of vergadering in het dorp, om z’n gezicht te laten zien, te horen wat er speelde, wat voor problemen er waren en wat eraan gedaan zou kunnen worden.

Dat heeft hij z’n hele politieke leven gedaan: overal heen gaan en praten met de mensen voor wie je als bestuurder het verschil kunt maken. En als hij niet voor z’n werk de deur uit moest, dan was er wel een of andere avondcursus die hij volgde. Want Meindert kwam er al gauw achter dat je met de ambachtsschool alleen niet ver komt. Hij haalde z’n papieren om eventueel een eigen bedrijfje te kunnen beginnen, en deed een opleiding economie op havoniveau.

De PvdA’er – altijd in het zwart gekleed – was een handig politicus die het belang onderkende van goede contacten met de plaatselijke en provinciale media. Hij was een geziene gast in de studio van RTV Noord, waar hij in hapklare quotes commentaar gaf op het nieuws of anekdotes ophaalde over gebeurtenissen uit het verleden. Als raadslid wist hij al regelmatig de buurtkrant te halen met een voorstel waarvan hij wist dat het goed lag bij de bevolking.

Pekela was even wennen

In 1990 werd Middelstum ingedeeld bij het grotere Loppersum. Meindert hield z’n post in het college van b. en w., voor meer dagen per week, en uiteindelijk fulltime. Na twintig jaar wethouder te zijn geweest lonkte het burgemeesterschap. Eind vorige eeuw solliciteerde hij naar de vacante post in Pekela, in het zuidoosten van de provincie Groningen. Met succes. Vanzelfsprekend verhuisden hij en Trieneke daarheen.

Het was wel even wennen, want als je ergens recht in je gezicht hoort hoe ze over je denken, dan is het wel in Pekela, indachtig het Groninger volkslied: ‘daar voelt het hart wat de tong spreekt, in directe en eenvoudige taal’. En Meindert luisterde geduldig naar wat de mensen op hun lever hadden, deed er ook wat mee, en wist zich binnen de kortste keren buitengewoon geliefd te maken.

Je pikte hem er in gezelschap zo uit: dát is de burgemeester, hij had er de statuur voor. Maar Meindert bleef de gewone jongen die zijn afkomst niet verloochende, die op vakantie met de oude Mercedes-camper op de camping de gereedschapskist pakte en zelf de elektriciteitsaansluiting repareerde, óók voor andere campinggasten. Dat deed hij ook een keer bij een inwoner van Pekela die door een kille ambtelijke beslissing van het gas en licht was afgesloten; dat zou de burgemeester wel even met z’n eigen handen herstellen.

De kaasplank werd geleegd

De nieuwe functie hield ook in dat er af en toe in wat duurdere restaurants werd gegeten. Dat ging het gezin-Schollema niet altijd even soepel af. Toen na een copieus diner de ober met een enorm assortiment aan kazen aan kwam zetten met de bedoeling daar een keus uit te maken, zetten pa, ma en hun twee zonen zich schrap en leegden de kaasplanken tot verbijstering van het bedienend personeel tot de laatste kruimel toe.

Thuis werd er veel gelachen. Meindert zag overal de humor van in, was altijd in voor een geintje en zat boordevol woordgrappen. Het was een warm gezin, al kon het tussen Meindert en Trieneke ook wel knallen, soms zo hard dat de pannen op het dak lagen te trillen. Maar daarna lagen ze ook weer helemaal goed, concludeerden pa en ma dan tevreden. Als hij ’s avonds van een vergadering terugkwam, nam hij een biertje en een Sonnema berenburger, steevast met een plak kaas en een stuk worst. In het weekeinde stond de tv vaak aan, Meindert mocht graag naar sport kijken; hij was een supporter van FC Groningen.

Het kon ook knetteren als de burgemeester zich boos maakte over de landelijke PvdA, als die weer eens een sociaal-democratisch kroonjuweel had weggegeven aan de VVD. Meindert heeft de nodige keren overwogen z’n lidmaatschap op te zeggen, maar heeft dat nooit gedaan. De teloorgang van de PvdA ging hem aan het hart. Want wie kwam er nu nog op voor de zwakken in de samenleving, wie lette er nu nog op een rechtvaardige verdeling van de rijkdom in ons land? Onrechtvaardigheid, daar kon Meindert Schollema bar slecht tegen en daar heeft hij z’n hele leven tegen gestreden.

De stoom kwam uit zijn oren

Zichtbaar boos was hij over een documentaire van de EO over Pekela waarin alle vooroordelen over zijn gemeente de revue passeerden: veel armoede, veel uitkeringstrekkers die te beroerd zijn om te werken, veel alcohol- en drugsgebruik; de stoom kwam uit zijn oren. Dit had hij zeker van de Evangelische Omroep niet verwacht, zo’n luizenstreek, terwijl de gemeente alle medewerking had verleend. Schollema reageerde zoals hij altijd deed: niet alleen boos worden, maar ook een tegenzet doen en een oplossing aandragen: hij gaf opdracht tot een andere documentaire die wél een evenwichtig beeld gaf (‘Pekels Goud’) en die ook op tv kwam.

Hij had burgemeester van een grotere gemeente kunnen worden, of gedeputeerde, of misschien zelfs wel staatssecretaris. Hij had er zeker de capaciteiten voor, maar hij zei nee; die functies waren allemaal te veel op afstand, Meindert wilde juist een zichtbare bestuurder blijven, dicht bij de bevolking, je moet kunnen zien wat het effect is van wat je doet. Op Schollema was die bekende slogan van een bank van toepassing: groot geworden door klein te blijven.

Familieman

Het incident met de EO gebeurde vlak voor zijn pensioen, in 2015. Met zijn vrouw verhuisde hij terug naar Middelstum. Meindert was daar actief in diverse plaatselijke verenigingen. En als voorzitter van de Vereniging Groninger dorpen was hij deelnemer aan het Groninger Gasberaad. Dat laatste was een dossier waar hij zich vreselijk boos over kon maken. Zijn woede richtte zich vooral op regering en parlement in Den Haag die voor honderden miljarden aan gas uit de grond hadden laten halen en nu Groningen met een fooi wilden afschepen.

Hij had meer tijd voor zijn familie – Meindert was gek op zijn vier kleinkinderen. De dag vóór Sinterklaas kreeg hij thuis een zwaar hartinfarct. Hulpverleners waren snel ter plekke, in het ziekenhuis werd hij in slaap gehouden. Twee dagen later stierf hij.

Trouw beschrijft het leven van onlangs overleden heel gewone of bekende mensen. Heeft u zelf een tip voor Naschrift? Mail ons via naschrift@trouw.nl.