Als winter(sport)bestemming staat Zweden amper op de kaart. Ten onrechte. Waag je in Dalarna op lange latten en omzeil skiliften, skifiles en après-skihutten.
1. LÄNGDSKIDÅKNING - Haal die lange latten van zolder
Längdskidåkning – skilopen of langlaufen – werd in Zweden ooit uit nood geboren. Voor de bevolking was het lange tijd dé manier om zich gedurende de witte wintermaanden te verplaatsen. De oudste ski ooit gevonden komt uit het Zweedse Kalvträsk en dateert uit 3000 voor Christus. Vanaf de Vikingtijd duiken ski’s op in Zweedse sagen en mythes, op rotstekeningen en runen.
Een beetje zelfrespecterend Zweed heeft dus een paar lange latten op zolder liggen. En nee: skilopen geeft misschien niet dezelfde adrenaline-kick als piste-roetsjen, toch pleit er ook veel voor. Zo ben je niet afhankelijk van ski-infrastructuur, met bijbehorende drukte en kosten. Liften, rijen en schnitzels zijn hier, in de regio Dalarna, in geen velden of wegen te bekennen. Al dat je nodig hebt zijn ski’s, stokken, voldoende energie en sneeuw.
2. NATUURRESERVAAT KOPPÅNGEN - Tot mei eindeloos wit
Voor een beginneling is het geen overbodige luxe een dag of twee met een gids op pad te gaan. Kristina Lillpers van Njut i Orsanaturen kent de omgeving rond Orsa op haar duimpje. Ze neemt me mee naar het natuurreservaat Koppången, al decennialang een geliefde bestemming onder langskiërs. Koppången is een heuvelachtig moerasland van eindeloos witte vlaktes, afgewisseld met plukjes oeroud dennenbos. Het gebied is tot mei sneeuwzeker.
Op een kraakheldere dag spreken we vroeg af op een parkeerplaats langs de E45. De sneeuw is nog hard, de middagzon zal de bovenste laag pas doen smelten. De geprepareerde skiroutes zijn vrijwel uitgestorven. We glijden – of: zij glijdt, ik ploeter – over het glooiende landschap. Het is een soort snelwandelen op ski’s, waarvoor enige balans en techniek noodzakelijk zijn. Maar zodra je het ritme te pakken hebt, lonken verre horizonten en resteert een stilte die alleen wordt onderbroken door het eigen gehijg. We pauzeren bij herdershut Blomtäkt. Vroeger graasde hier vee, nu kan je er een vuurtje stoken en je eigen thermoskoffie drinken. Dat kan overigens op meerdere plekken; zoek op de borden naar een grillplats of vindskydd. In droog brandhout is voorzien.
njutiorsanaturen.se
visitdalarna.se/en/koppangen
3. RÖSJÖSTUGORNA (1) - Op de sneeuwscooter naar de berghut
Een paar uur ten noordwesten van Orsa, vlak bij de Noorse grens, ligt het nationale park Fulufjället. In dit ongerepte natuurgebied vind je zowel Zwedens hoogste waterval (de Njupeskär, 93 meter) en naar verluidt ’s werelds oudste boom (Old Tjikko, 9550 jaar oud). Op de parkeerplaats van Fulufjället worden mijn reisgenoot en ik opgepikt door onze waard Tommy Lönnebacke en zijn hond Saga. Met de sneeuwscooter brengen man en hond ons naar de Rösjöstugorna, een verzameling hutten hoog op het bergplateau. Het stormt en sneeuwt; niets beschermt ons hier tegen de elementen. De rit van een half uur op de sneeuwscooter is snijdend koud, hobbelig, maar ook opwindend.
Lönnebacke en Saga leven hier offgrid. Een paar zonnepanelen op het dak voorzien in wat licht en elektriciteit om apparaten op te laden. Drinkwater komt uit een halfbevroren stroompje achter de hut en behoeften moeten worden gedaan op het buitentoilet. We warmen ons op bij de kachel en later in de houtgestookte sauna. rosjostugorna.se
Hoe kom ik in de regio Dalarna?
Dalarna ligt op drie uur rijden (of treinen) van Stockholm en zes uur vanuit Gotenburg. ’s Winters rijden ook bussen (Fjällexpressen) tussen de grote steden en skigebieden in Noord-Dalarna. Neem, voor een groenere reis, de nachttrein van Hamburg naar Stockholm (te boeken via snälltåget.se of sj.se) of de veerboot Stenaline tussen Kiel en Gotenburg. Meer informatie over reis en verblijf vind je op visitdalarna.se.
4. RÖSJÖSTUGORNA (2) - Tussen vossen, lemmingen en beren
Zweden komen op sneeuwscooters, Noren op ski’s en Duitsers op sneeuwschoenen, aldus het empirisch onderzoek van onze gastheer. Hij neemt ons mee op sneeuwschoentocht naar een offeraltaar dat stamt uit de Vikingtijd en vertelt over de bruine beren, veelvraten en lemmingen met wie hij het plateau deelt. Vossen jatten steevast het voedsel van kampeerders.
Het gebied, vertelt Lönnebacke, is populair onder vissers en geologen die hierheen komen voor de trekzalm en vanwege het zandstenen massief. De meeste toeristen bezoeken Fulufjället in de zomer. Nederlanders díe hier in de winter komen denken geregeld te kunnen sneeuwkamperen. “Goed voor de business”, zegt Lönnebacke laconiek, “na een nacht in de kou kloppen ze bij mij aan.”
Behalve de plaatselijke fauna is hier niets of niemand anders te bekennen. “Ik leef alleen, maar ben nooit eenzaam”, meent de waard. “Saga en ik zijn een getrouwd stel. Om klokslag 06.00 uur maakt ze me wakker voor een plas. Daarna kruipen we samen terug in bed.” Bovendien is herbergier zijn ‘beter dan Tinder’. Elk seizoen, zegt Lönnebacke, zijn er wel wat gasten met wie hij ’een klik heeft’. Meer info en reserveren via: booking@rosjostugorna.se
5. FURUDAL - Hoog in de bomen of in een hobbithuisje overnachten
Voor beduidend meer comfort moet je naar Näsets Marcusgård in Furudal, een gehucht met in de omgeving legio langskiroutes. Twee Nederlanders, Mireille van Ruiven en Willem Terstegen, hebben hier een boerderij met het omliggende bos omgetoverd tot een kleinschalig en groen toeristenbedrijf. Slaap een nacht in een van hun twee betoverende boshutten – de Supermåne, een bolvormig huisje hoog in de bomen, of Oddis Öga, een hobbithuisje dichter bij de grond. Wij brengen een nacht door in de laatste, een modern maar aards ontwerp met zachte vormen en natuurlijke kleuren met een houtkachel, vloerverwarming en een uitstekend bed. Vanuit het bed kijk je uit over niets dan besneeuwde sparren. Met een beetje geluk loopt er een lynx, hert, vos of eland door je beeld. We ontbijten met door onze gastvrouw zelfgebakken bananencake, eigengemaakte bosbessenjam en vers zuurdesembrood van de ambachtelijke bakker Snitths uit het dorp. ’s Avonds kloppen we voor een privédiner aan bij diezelfde bakkerij waar we naast het haardvuur een biologisch en lokaal driegangenmenu krijgen geserveerd. nasets-marcusgard.se
Langlaufen
Längdskidåkning kan overal, als er maar sneeuw is. In Dalarna kan je, afgezien van natuurreservaat Koppången, ook terecht in bijvoorbeeld Idre, Säter, Ludvika en Falun. In de meeste gebieden vind je skiverhuur en geprepareerde skiroutes. Horecagelegenheden zijn dun gezaaid; neem ruim eten en drinken mee. Vergeet de extra warme lagen niet. Het sneeuwseizoen loopt van november tot mei.
