Lynn Berger laat zien dat werk zoveel meer is dan die wekelijkse veertig uurtjes op kantoor

Iedereen aan het werk lijkt de oplossing voor het schreeuwende tekort aan arbeidskrachten. En meteen ook van een andere taaie kwestie: de trage emancipatie van vrouwen die blijven hangen in deeltijdwerk – ooit de oplossing voor vrouwen die kinderen en werk wilden combineren. Betááld werk, benadrukt Lynn Berger, want voor kinderen zorgen is ook werk, alleen onbetaald, en daarmee onzichtbaar. Maar het is onmisbaar voor de samenleving, beargumenteert de journaliste in Ik werk al (ik krijg er alleen niet voor betaald).

Het onderwerp raakt aan veel thema’s die nu spelen. Het tekort in de zorg is nijpend, de wijkverpleging krijgt de roosters niet rond, verpleeghuizen doen een beroep op familie om bij te springen. Er zijn steeds meer ouderen, die ook nog langer leven en meer zorg nodig hebben – zorg die wordt afgewenteld op familie en vrienden (één op de drie mensen is inmiddels mantelzorger), die vaak zelf al hard moeten werken om rond te komen. De kloof tussen vraag en aanbod neemt alleen maar toe.

Vragen die worden overgeslagen

Bergers betoog is helder en goed onderbouwd. Ze stelt de vragen die door beleidsmakers worden overgeslagen. Wat doen we als we niet werken? Dan werken we ook, maar we zien het niet als arbeid want het is onbetaald.

De vaak gehoorde oplossing van iedereen aan een betaalde baan is volgens Berger te kortzichtig. Het is een schoolvoorbeeld van de manier waarop ‘oplossingen’ die door politici en ambtenaren worden bedacht ons verder in de problemen brengen. Omdat er niet gekeken wordt naar het grotere geheel, en niet nagedacht lijkt over de gevolgen: de overbelasting van mantelzorgers, van ouders met jonge kinderen en veeleisende banen die ook de zorg voor hun oude ouders en zieke vrienden op zich moeten nemen.

Hoe hieruit te komen? Je kunt de waarde van zorg zichtbaar maken door het uit te drukken in geld. Berger liet becijferen dat de economische waarde van al dat onbetaalde werk neerkomt op een bedrag van 215 miljard euro per jaar. Maar je kunt ook een andere weg inslaan: erkennen dat zorgen voor de ander tijd en energie kost, onderdeel van het leven is, en betekenisvol.

Begin in het onderwijs

Daarmee zou je, stelt Berger, al in het onderwijs moeten beginnen: meegeven dat zorg belangrijk is, dat presteren niet alleen over hoge cijfers gaat maar ook over de zorg voor kinderen, zieken, ouderen.

Dat is een verandering van waarden waarmee je niet vroeg genoeg kunt beginnen.

Lynn Berger
Ik werk al (ik krijg er alleen niet voor betaald)
De Correspondent; 120 blz. € 15