Jonathan Coe smeedt in ‘Bournville’ een familiegeschiedenis langs de grootste Britse historische gebeurtenissen

In de nieuwe roman van Jonathan Coe, Bournville, wordt een man in elkaar geslagen in St. James’ Park in Londen aan de vooravond van de begrafenis van prinses Diana. Hij moet ­
lachen om een flauwe grap van zijn vriend, een andere man vindt dat respectloos. ­Fikse klappen in zijn ballen kan hij krijgen.

Het stel is per ongeluk tussen de kamperende rouwenden verzeild geraakt omdat er in Londen niet aan te ontkomen viel in die week na Diana’s dood. Coe weet de golf van emotie die de stad overspoelt mooi te vangen, hoe je er ook als buitenstaander in meegesleurd wordt, al vond je het niks, die people’s princess, en al stonden er in je eigen leven belangrijker dingen te gebeuren.

Familiegeschiedenis

De dag van de begrafenis van Diana is een van de acht historische dagen die eruit gelicht worden in deze zeven decennia omspannende familiegeschiedenis. Afgeranseld in het park wordt de vriend van een van de zonen van hoofdpersoon Mary Lamb, een vrouw die Coe baseerde op zijn moeder. Mary is twaalf als het boek opent op bevrijdingsdag in mei 1945.

Ze sterft, zes historische mijlpalen verder, in de nacht voor de door de coronapandemie verstoorde 75-jarige herdenking van de bevrijding. Mary overlijdt niet aan corona maar wel in eenzaamheid omdat de coronaregels verhinderen dat haar zoons aan haar bed staan. Coe’s moeder ging precies zo en dat zal voeding hebben ­gegeven aan het giftige portret van ­Boris Johnson in de roman. Deze Boris, dan nog de charlatan-journalist van de Daily Telegraph, duikt in de jaren ­negentig in zijn Alfa Romeo in Brussel op waar hij de chocoladelobby van een zoon van Mary in de war stuurt met een onwaar verslag van te strenge ­Europese regel­geving.

Zo’n kwart eeuw later luistert de 86-jarige Mary vlak voor haar dood naar een van Johnsons coronaspeeches. Hij probeert te klinken als Churchill, maar het was ‘alsof het volk werd toegesproken door een leeg vat, het hologram van een premier in plaats van de echte’.

Steeds meer chaos

De conflicten in de familie weerspiegelen die in het Verenigd Koninkrijk dat steeds meer in chaos vervalt. De chocoladefabriek in Bournville krijgt problemen als de Fransen en Belgen besluiten dat ­Cadbury geen echte chocolade is. De altijd harmonie zoekende Mary heeft geen antwoord op de xenofobie van haar man, een witte classicus die er niet in slaagt zijn donkere schoondochter te accepteren.

En zo is er meer. Voor niet-Britten is deze aan belangrijke Britse dagen opgehangen geschiedenis soms ook wat intern Brits, maar Coe’s licht sardonische vertelstem neemt je er zeker makkelijk in mee, zelfs als het om de cacaograad van die te vettige Cadbury repen gaat.

Jonathan Coe
Bournville
(Bournville)
Vert. Dennis Keesmaat.
De Bezige Bij; 382 blz. € 24,99