Ziyech en de mensenhandel in het voetbal: tijd voor nieuwe Bosman

Het halfjaarlijkse rondpompen van voetballers over de wereld is weer even gestopt. De transfermarkt is weer dicht. Ook dit keer waren er in de laatste uren van deadline day weer mooie paniekaankopen. Zoals die van Elvis Manu. Ooit was hij één avond de held van Feyenoord in de Kuip. Daarna zwierf hij langs negen clubs. Nu heeft FC Groningen hem uit de vergetelheid van het Bulgaarse Botev Plovdiv gehaald.

FC Groningen zit in nood, dan doe je maar wat. Alsof je op een luchthaven in een ver buitenland, met nog wat vreemd briefgeld in je zak, net voor vertrek tax-free snel iets koopt voor thuis: te duur en je hebt er niks aan.

Nee, dan Hakim Ziyech uit Dronten. Hij zou in het mondaine Parijs de aangever van Messi, Mbappe en Neymar worden. Jammer alleen dat zijn club Chelsea dinsdag vergat de juiste documenten op tijd bij Paris Saint-Germain te bezorgen. Dag transfer.

Bij Chelsea waren ze te druk met alle nieuwe spelers die binnenkwamen. Dat zijn er obsceen veel; deze winter werd voor 327 miljoen euro gekocht. Nergens heeft de inflatie harder toegeslagen dan in het voetbal. Ook Noni Madueke van PSV ging naar Chelsea. Ik vermoed dat hij de komende maanden net zo veel gaat spelen als Ziyech: bijna niet.

Voetballers worden als tulpen verhandeld

Zo zonde. Ziyech en Madueke waren ooit Hakim en Noni, jongetjes die alleen maar wilden voetballen. Nu dreigen ze bank- of tribuneklanten te worden, net als veel anderen opgeslokt door het onverzadigbare monster van de Premier League. Deze winterse transferperiode werden weer alle records gebroken: nog meer voetballers werden verhandeld, voor nóg meer geld. Ze worden voor veel jaren vastgelegd, zeker bij Chelsea nu voor minimaal zes jaar. Dat is een boekhoudtruc om de kosten uit te smeren. De clubs speculeren op waardestijging van de Maduekes, ooit.

We hebben het niet over tulpen, maar over mensen. Ooit stapte de Belgische voetballer Jean-Marc Bosman naar de rechter. Hij kreeg in 1995 gelijk van het Europese Hof van justitie. Hij wilde niet langer een lijfeigene van clubs zijn. Het gevolg van het Bosman-arrest was dat voetballers na afloop van hun contractperiode vrij waren. Wat gebeurde: voetballers kregen langjarige contracten en zagen hun salarissen exploderen. Veel clubs gingen hun verdienmodel afstemmen op het tussentijds verkopen van spelers. Zaakwaarnemers grepen hun kans, ging leuren met spelers, want bij elke deal krijgen zij al gauw tien procent commissie.

Iedereen heeft er belang bij

Chelsea staat nu aan de top van dit piramidespel. Juridische experts zijn het er al lang over eens dat het transfersysteem in strijd is met allerlei Europese regels: het belemmert vrij verkeer van mensen, het bevordert de concurrentie niet maar maakt de verschillen steeds groter en de concentratie van de beste spelers in Engeland lijkt op kartelvorming. Van een normaal spel van vraag en aanbod is ook geen sprake. Voorbeeld: volgens databerekeningen was Antony in de zomer 60 miljoen euro waard; United betaalde 100 miljoen.

Tijd voor een nieuwe Jean-Marc Bosman. Alleen: niemand wil deze waanzin stoppen, omdat iedereen in het circuit er belang bij heeft. De zaakwaarnemers, de clubs én de voetballers. De spelers laten zich gijzelen door het absurde smartengeld dat ze maandelijks krijgen. Ze kijken wel uit om het systeem van mensenhandel waarin ze gevangen zitten juridisch aanhangig te maken. Want hoe eindigde de principiële Jean-Marc Bosman? Berooid en uitgekotst door de wereld van het spelletje dat hij zo lief had.