WK-slachtoffers uit Bangladesh wachten nog steeds op compensatie

Uitgebuite gastarbeiders die het WK bouwden en nabestaanden van de daar overleden arbeiders uit Bangladesh hebben nog steeds geen compensatie van Qatar gekregen voor hun leed.

Gaziur Rahman (26) moest regelmatig braken, terwijl hij meebouwde aan de stadions voor het WK in Qatar, dat volgende maand begint. In de verzengende hitte dacht hij meermaals te gaan sterven. Voor zijn vertrek uit Bangladesh was hem het zesvoudige salaris beloofd van wat hij in eigen land verdiende. In werkelijkheid verdiende hij er nog minder dan in Bangladesh. Uiteindelijk keerde hij berooid, met gezondheidsschade en schulden terug naar huis.

Gaziur doet zijn verhaal in Trouw over zijn jaren als dwangarbeider in Qatar. Een schadevergoeding kreeg hij nooit. Net als andere gastarbeiders die terugkeerden naar Bangladesh en nabestaanden van tijdens de bouw overleden arbeiders, blijkt uit gesprekken die Trouw recent in Bangladesh met hen voerde.

Kamergenoten van overleden arbeiders betaalden zelf de repatriëring van hun lichamen. Of Qatarese bedrijven betaalden dat met het achterstallige salaris van de overledenen. Uitgebuite arbeiders die levend terugkwamen zijn in de schulden en de financiële slavernij terechtgekomen.

Bengaalse migranten betaalden zelf al twee miljard dollar om in Qatar te werken

WK-sponsors Adidas, McDonald’s, Coca-Cola en Budweiser lieten vorige maand weten schadevergoedingen te steunen. WK-baas Hassan Al-Thawadi beloofde daarop 28 miljoen dollar aan schadevergoedingen voor migranten die duizenden dollars betaalden om in Qatar te werken, maar noemde geen nationaliteiten. Alleen Bengaalse migranten betaalden samen al twee miljard dollar aan die zogeheten ‘rekruteringskosten’.

Amnesty suggereerde eerder aan de Fifa 440 miljoen vrij te maken voor alle slachtoffers, gelijk aan de WK-prijzenpot. De Fifa lijkt dat niet van plan, blijkt uit een deze week uitgelekte brief aan de UEFA-werkgroep, waar ook de KNVB in zit. De Fifa wijst naar Qatar voor compensatie. Daarop stelde de werkgroep een ultimatum: eind oktober moeten zij duidelijk maken of het fonds er komt. “We gaan in ieder geval die kant op, maar we zullen nadenken wat we doen als dit niet geregeld wordt”, zei secretaris-generaal van de KNVB Gijs de Jong tegen NOS.

Wij hebben de families van ‘de drie bij de bouw tragisch overleden arbeiders’ al gecompenseerd, schreef de Fifa. President Gianni Infantino noemde dat begin dit jaar ‘het echte’ dodenaantal. Volgens mensenrechtenorganisaties overleden echter enkele duizenden gastarbeiders, terwijl honderdduizenden uitgebuit werden.

‘Fifa en Qatar beschermen hun geld, hun eigen belangen’

De Bengaalse onderzoeksjournalist Muhammad Owasim Uddin Bhuyan noemt de drie doden ‘totaal gefabriceerd nieuws’. Uddin Bhuyan was in 2021 een van de journalisten die voor The Guardian uitzochten hoeveel doden sinds de toewijzing van het WK bij bouwprojecten in Qatar waren gevallen. Ze kwamen uit op 6500; meer dan duizend kwamen uit Bangladesh. “De Fifa en Qatar ontlopen hun verantwoordelijkheden om te compenseren. Ze beschermen hun geld, hun eigen belangen.”

Uddin Bhuyan helpt ook Bengaalse slachtoffers bij het aanvragen van compensatie. In Bangladesh kunnen zij bij het ministerie voor arbeidsmigratie enkele duizenden euro’s schadevergoeding aanvragen. Van de honderden slachtoffers die hij bezocht kent Uddin Bhuyan slechts één geval waarbij een Qatarees bedrijf contact opnam. “Ze hebben nog niet betaald, maar ik heb de bankpapieren uit Qatar gezien. Hij krijgt 46.000 dollar.

Amnesty start volgens woordvoerder Ruud Bosgraaf een nieuwe wereldwijde petitie voor het compensatiefonds. “Er lijkt niets meer te komen vanuit de Fifa. Daarom blijven we hen bewerken en onder druk zetten.”

Veertien uur per dag werken, voor minder dan minimumloon

De KNVB startte donderdag een samenwerking met vakbond FNV met als doel een betere toekomst van arbeidsmigranten in Qatar. Zij riepen ook het Nederlandse bedrijfsleven op zich bij hen aan te sluiten, waarbij ze een reeks bedrijven noemden die in Qatar miljoenen verdienden aan WK-projecten. De bouwers en ontwerpers van WK-projecten in Qatar waren veelal buitenlands, waarvan 38 uit Nederland.

Ook refereerden de bonden aan een werkverbod tijdens de heetste uren van de dag en een minimumloon. Uit de gesprekken van Trouw met gastarbeiders bleek van die hervormingen geen sprake. Gastarbeider Gaziur moest ook na de invoering werken tijdens de verboden uren, voor minder dan minimumloon. Veertien uur per dag, vier uur meer dan wettelijk toegestaan.