Welke sporter wil nog misstanden melden als dat toch niets uithaalt?

En toen was daar opeens, in het zoveelste vonnis over de turnmisstanden, een nieuw argument: alles wat vóór 2011 in de gymnastiekzalen van Nederland is gebeurd, kan niet aan het tuchtrecht getoetst worden. Het lijkt het zoveelste konijn uit de hoge hoed van het Instituut Sportrechtspraak (ISR) en opvallend genoeg is het wederom in het voordeel van de beschuldigde trainers. Donderdag werd turncoach Vincent Wevers in hoger beroep vrijgesproken van grensoverschrijdend gedrag.

Gymnastiekunie KNGU is bang dat dit vonnis, mede door de argumentatie, een ‘groot negatief effect’ zal hebben op de bereidheid om misstanden te melden. Niet alleen bij grensoverschrijdend gedrag in de turnsport, zegt directeur Remco Boer, maar ook in breder verband. Recent waren er bijvoorbeeld schandalen bij The Voice of Holland en bij Ajax.

De aangeklaagde gaat vrijuit

Boer benadrukt hoe hoog de drempel is om een melding te doen voor iemand die iets traumatisch heeft meegemaakt. Gevoelens van schuld, twijfel en onzekerheid moeten allemaal overwonnen worden. “En dan doorloop je zo’n rechtsprocedure en stelt een commissie dat er onvoldoende bewijs is. Tegelijkertijd kan er ook niet ontkend worden dat het gebeurd is. Het blijft in het midden. Maar de aangeklaagde gaat wel vrijuit.”

Volgens Boer is er in de zaak-Wevers maar één conclusie mogelijk: ‘de inhoudelijke afweging is ondergeschikt aan de formele kant’. Met andere woorden: de oud-turnsters die tijdens hun jeugd in de turnhallen de menselijke maat moesten missen, overkomt hetzelfde in de rechtsgang. “Een vrijspraak op formele gronden kan op geen enkele wijze bijdragen aan herstel en leedverwerking.”

‘Verklaringen van onvoldoende kwaliteit’

Voormalige bondstrainer Wevers, vader van olympisch kampioene Sanne, werd beschuldigd van fysieke mishandeling, het negeren van blessures, scheldpartijen, het wegen van turnsters in de zaal, machtsmisbruik en het isoleren van zijn sporters. De beroepscommissie van het ISR oordeelt, net als de tuchtcommissie in mei vorig jaar, dat de gespreksverslagen van de interviews met meldsters van onvoldoende kwaliteit zijn en dat die verklaringen niet als bewijs kunnen worden gebruikt.

Hoewel dit een herhaling van zetten is, blijft het uitermate pijnlijk dat de machtigste scheidsrechter in de Nederlandse sport – het ISR regelt het tuchtrecht namens tachtig sportbonden – niet in staat is om deugdelijk onderzoek uit te voeren bij zaken die zulke verstrekkende gevolgen hebben gehad voor betrokkenen.

Maar het opvallendste argument in dit vonnis is toch wel het tijdsargument: gebeurtenissen van voor 1 januari 2011 zijn niet meegewogen, omdat de gymnastiekunie zich toen pas aansloot bij het ISR. ‘De KNGU en haar leden zijn voor die datum niet gebonden aan de gedragsnormen van het ISR. Dit betekent dat de aanklacht slechts kan worden beoordeeld voor zover die betrekking heeft op gedragingen tussen 1 januari 2011 en 31 december 2011.’ De meldingen over Wevers gingen over de periode tussen 1998 en eind 2011. Ook de KNGU werd door dit argument verrast, vertelt Boer. “Het is niet eerder in een uitspraak aan de orde geweest. Verbazingwekkend.”

Schreeuwen en duwen

Wat ook vragen oproept, is de opmerking dat de beroepscommissie zich gesterkt voelt in haar scepsis rond een melding over schreeuwen en duwen in 2011, waarover in het bijzijn van derden is gesproken, ‘doordat geen van de deelnemers aan die gesprekken destijds in het voorval aanleiding heeft gezien een tuchtprocedure aanhangig te maken’.

KNGU-directeur Boer vindt dat een irrelevante constatering. “Wat doet het ertoe wanneer iemand iets meldt? Het gaat om wat er gemeld wordt.” Bovendien blijkt uit onderzoek hoe moeilijk het melden van misstanden is voor mensen die te maken krijgen met sociale onveiligheid. Ook in andere sectoren wordt er vaak pas jaren na dato over grensoverschrijdend gedrag gesproken.

“In het vonnis gaat het over de procesgang en over de zwaarte van de bewijslast”, merkt Boer op, “en veel minder over de inhoud: wat er is gebeurd of aannemelijk te maken is. Dat vind ik kwalijk. Ik denk dat het tuchtrecht op deze manier niet functioneert zoals de bedoeling is. Wie in de toekomst iets vervelends meemaakt, zal de afweging maken: wat heb ik eraan om het te melden? Mij wacht een emotioneel zware periode en de kans dat degene die ik ter verantwoording roep wordt vrijgesproken, is heel groot.”

Lees ook:

Oud-turnsters voelen zich oefenmateriaal voor het tuchtrecht

Oud-turnsters Suzanne Harmes, Stephanie Tijmes en Gabriëlla Wammes zeggen het vertrouwen op in het Instituut Sportrechtspraak.‘Het is zorgelijk dat er zo laconiek wordt omgegaan met zulke heftige zaken.’