Welke rechten hebben vrijgesproken turntrainers?

De nieuwe directie van de Koninklijke Nederlandse Gymnastiek Unie is nog geen maand in functie, maar heeft de eerste gang naar de rechter er al opzitten. Dat zegt veel over de turnsport van dit moment. Voor de rechtbank van Zutphen diende maandag een kort geding dat turntrainer Wolther Kooistra tegen de bond had aangespannen. Hoewel hij onlangs is vrijgesproken van grensoverschrijdend gedrag, mag hij zijn pupil nog steeds niet op een internationaal toernooi begeleiden.

De zaak is om meerdere redenen interessant. Dat een cultuuromslag in het turnen broodnodig is, laat gezien de vele misstanden geen twijfel. Maar wanneer mag die omslag als argument gebruikt worden voor beleidskeuzes? En welke rechten hebben coaches die volgens het Instituut Sportrechtspraak niets (bewezen) fout hebben gedaan? Uitgerekend Kooistra is degene die de Amerikaanse trainster Aimee Boorman – bekend om haar kindvriendelijke aanpak – naar Nederland haalde.

De advocaat van de KNGU, Laura van Asseldonk, sprak van een ‘ontzettend moeilijke situatie’ waarin haar opdrachtgever zit. “Als eerste sportbond heeft zij een voortrekkersrol, tegen wil en dank.” Sinds de turncrisis staat een veilig sportklimaat hoog op vele agenda’s. Technisch directeur Jeroen van Leeuwen had het over de transitie van verleden naar toekomst. Voor collega Ton Leeggangers, algemeen directeur, is het samenstellen van de trainersstaf essentieel voor de bond om de regie te behouden. “Als we dat niet meer mogen beslissen, wat dan nog wel?”

Chvarchenko in plaats van Kooistra

De KNGU weigert Kooistra later deze maand mee te nemen naar de wereldbekerwedstrijd in Varna, omwille van ‘rust en duidelijkheid’. Zijn pupil Sanna Veerman, lid van de nationale selectie, wil hem er juist wel graag bij hebben. De bond geeft echter de voorkeur aan Alexander Chvartchenko, de assistent van Kooistra die de buitenlandse begeleiding de voorbije periode ook verzorgde toen Kooistra nog in juridische procedures was verwikkeld.

“Het lijkt de KNGU uitsluitend om de eigen reputatie te gaan”, stelde Dolf Segaar, advocaat van Kooistra. “Als zij het heeft over ‘rust en duidelijkheid’ dient dat slechts het eigen belang.” Ook verwees hij voor de rechtbank naar het beleid dat tot juni 2020, toen de affaire losbarstte, gangbaar was: persoonlijke coaches konden binnen een KNGU-delegatie, mits er voldoende accreditaties waren, hun eigen sporters bij internationale wedstrijden begeleiden.

Dat is ook belangrijk, voegde hij daaraan toe, ‘omdat turnen een gevaarlijke en coördinatief zeer veeleisende sport is’. Van Asseldonk repliceerde: “Het feit dat het in het verleden vaak zo was, maakt niet dat het in de toekomst zo zou moeten blijven. De gymsport is veranderd.”

Afhankelijkheidsrelatie

De discussie raakt aan de kern van de problematiek in het turnen, waar vaak jonge meisjes vele uren per week doorbrengen met hun trainer. Die afhankelijkheidsrelatie zou doorbroken moeten worden, concludeerde een wetenschappelijk onderzoek vorig jaar. Segaar beargumenteerde waarom dat nu geen rol speelt: Veerman is een volwassen vrouw. Bovendien: waarom mag Nico Zijp dan wel mee naar Varna?

Zijp is net als Kooistra onlangs vrijgesproken en wel toegevoegd aan de trainersstaf. Daar wilde de rechter ook graag meer duidelijkheid over. Waarom Zijp wel en Kooistra niet? Maar beide directieleden waren niet in staat dat inhoudelijk te verduidelijken. Ze hielden het bij de mededeling dat Michiel Maas dit besluit heeft genomen, de waarnemend voorganger van Van Leeuwen.

Kooistra heeft bijna twee jaar aan de zijlijn gestaan, hangende onderzoeken, en daardoor ‘grote reputatie- en financiële schade’ opgelopen. Nu de juridische belemmeringen voor uitzending weg zijn, hamert de KNGU op het bewaken van de continuïteit. Vandaar de keuze voor Chvartchenko. Dat voelt voor Kooistra een beetje als opgestaan plaats vergaan. “Dit gaat niet om mij. Het gaat om de turnsters en hoe wij in Nederland de hoogst mogelijke prestaties kunnen leveren. De wensen van de gymnastes zouden leidend moeten zijn.”

“Wanneer komt de heer Kooistra dan wel weer in beeld?”, wilde de rechter weten. De advocaat van de KNGU antwoordde: “Dat is een goede vraag”. Van een laatste poging om er onderling uit te komen, wilde Leeggangers niets weten. “Als ik geen oordeel krijg, zit ik hier volgende week voor coach X, Y of Z.”

Dinsdag of woensdag is de uitspraak.

Lees ook:

Hoe turnster Veerman bleef doortrainen, ondanks de crisis in haar sport

Als topturnster was het de afgelopen maanden niet altijd even makkelijk om de focus op de eigen trainingen en prestaties te houden. Sanna Veerman, lid van de nationale selectie, vertelt hoe zij alle commotie rond haar sport heeft ervaren. ‘Ik heb soms het gevoel dat ik mijn sport moet verdedigen.’