Wangedrag Ajax-PSV: ‘Liggen, zeuren, piepen. Dit heeft grote impact op kinderen’

Het wangedrag van de spelers tijdens de bekerfinale Ajax-PSV wekte veel ergernis. Kopiëren kinderen dit? Vier vragen voor een paar deskundigen.

Gemekker, kleutergedrag, als een stervende zwaan op het gras vallen, elkaar duwen, trekken aan shirtjes; het was schering en inslag tijdens de bekerfinale Ajax-PSV zondag in Rotterdam. Tim Koning, sport- en prestatiepsycholoog van YAAP in Utrecht, en opvoedkundige Tischa Neve uit Bussum geven antwoord op vragen.

1. Spelers van beide ploegen vertoonden vrij massaal wangedrag. Waar komt dat gedrag vandaan?

Koning, sportpsycholoog: “Waarschijnlijk heeft het te maken met het oplopen van spanning, frustratie en teleurstelling. Als je het seizoensverloop van Ajax bekijkt, snap je dat de frustraties enorm zijn. Dat gedrag kan dan - onbewust - al heel snel verder aangewakkerd worden, want de spelers zitten al hoog in de stress. Elk druppeltje op een gloeiend hete plaat is er een te veel.”

“Maar, het kan ook een bewuste keuze zijn, onderdeel van het strijdplan. In veel gevallen in de sport wordt dat gedrag ook gezien als iets dat kan helpen. Als Ajax had gewonnen, zou dat ook aangehaald zijn: ‘‘Zie je wel, dit was onderdeel van ons plan en het heeft gewerkt, dus we gaan het nog een keer doen.’ Die gedachtegang zie ik heel veel terug bij alle sporten.”

2. Welke impact heeft het gedrag op kinderen die de wedstrijd hebben gezien?

Neve, kinderpsycholoog: “Allereerst, ik heb me rot geërgerd. Liggen, zeuren, piepen. En dan hoe spelers zich gedroegen naar de scheidsrechter.... Dit heeft een grote impact op kinderen, want het zijn hun helden en die misdragen zich op vele fronten. Ik snap dat er emoties spelen, maar het kan niet zo zijn dat twee teams zoveel problemen hebben met hun emotieregulatie.”

“Maar, ja dus, kopieergedrag bestaat. Kinderen leren immers het meest van dingen die ze anderen zien doen. Helemaal als dat hun ouders of andere voorbeeldfiguren zijn. We kunnen als volwassenen wel vertellen dat we sportief en respectvol moeten zijn, maar als kinderen zien dat hun helden zich constant misdragen, is dat wat ze meenemen van zo'n wedstrijd. Om vervolgens zelf dat gedrag te gaan vertonen.”

“Daar ligt ook een rol voor de ouders, om daar flink op te corrigeren. Met mijn zoon bespreek ik dat ik het verschrikkelijk vind wat daar gebeurt. Ik hoop dat alle ouders het aanpakken als gespreksonderwerp en leermoment.”

3. Klopt het wat Davy Klaassen na de wedstrijd zei? Dat het gedrag soms helpt om in de wedstrijd te komen?

Koning: “Als je dat gedrag nodig hebt om in de wedstrijd te komen, dan sla je een heel belangrijk deel van de wedstrijd over: namelijk de warming-up. Niet alleen fysiek, maar ook mentaal. Als sportpsycholoog denk ik dat je dan nog veel te winnen hebt in je pre-performing routine, zeg maar de wedstrijdvoorbereiding.”

4. Hoe draai je dit gedrag om? Hoe kan je het voorkomen?

Koning: “Het is een en-en-verhaal. Het gaat om individuen maar ook om systemen. Want het gaat niet om één wedstrijd, een speler of een coach. Bepaalde overtuigingen heersen in bepaalde culturen en binnen bepaalde systemen. Juist omdat het zo groot is, is het moeilijk om daar als individu tegen in te gaan.”

“Het is eigenlijk te makkelijk om te roepen dat een coach moet ingrijpen of een aanvoerder moet opstaan. Die zijn zelf onderdeel van het systeem. Maar, hoe vaker individuen zich hiertegen uitspreken, hoe meer verandering er kan ontstaan. Uiteindelijk vraagt dit om een systematische ingreep binnen de sportwereld. Om dat echt op te lossen moeten alle sportbonden bij elkaar komen, maar ook sportkoepel NOC-NSF en het ministerie van VWS.”

Lees ook:

PSV wint beker in wanvertoning vol onmacht en frustraties

De bekerfinale die ontsierd werd door wangedrag naast en vooral op het veld werd door PSV via strafschoppen gewonnen van Ajax.