Waarom Lionel Messi voor Saudi-Arabië bijna net zo belangrijk is als olie

Na Cristiano Ronaldo lijkt nu ook Lionel Messi vanaf volgend seizoen in Saudi-Arabië te voetballen, voor een half miljard per jaar. Waarom investeren de Saudi’s zoveel in sport?

Een nieuwe confrontatie tussen de twee grootste voetballers van deze generatie? Het kan zomaar vanaf volgend voetbalseizoen, in Saudi-Arabië. Cristiano Ronaldo, inmiddels 38, speelt sinds de winter voor Al-Nassr. Concurrent Al-Hilal onderhandelt nu met Lionel Messi (35), over zijn komst à 400 miljoen euro per seizoen.

Waarom zou je met zoveel geld op de bank als Messi nog naar Saudi-Arabië, vroegen sommige fans zich af. Maar waarom willen de Saudi’s Messi eigenlijk hebben?

Voor Saudi-Arabië draait het halen van Messi om veel meer dan een sportieve clash tussen hem Cristiano Ronaldo. De essentie zat verstopt in een bijzin die een ingewijde rond Messi uitsprak tegen persbureau AFP. Het is de overheid die Messi koopt, geen specifieke club.

Geldschieter is namelijk het Pif, een investeringsfonds van de Saudische koninklijke familie. Met zeker 600 miljard euro in kas is het een van de grootste investeringsfondsen ter wereld, met de machtige kroonprins Mohammed Bin Salman als beheerder.

Bin Salmans missie is inzetten op een bredere ontwikkeling van de Saudische economie. Het nieuwe, modernere Saudi-Arabië moet in 2030 gereed zijn. Sport is daarin het persoonlijke project van Bin Salman. ‘We streven ernaar te excelleren in sport’, staat in het plan.

Fossiele brandstoffen hebben geen toekomst meer

De reden voor die ommezwaai: de Pif-kas is gespekt met oliegeld, waarmee Saudi-Arabië enorme rijkdom vergaarde. Maar, beseft Bin Salman, fossiele brandstoffen hebben geen toekomst meer in een wereld die zich steeds meer richt op duurzame energie.

Buurland Qatar, steenrijk door gaswinning, denkt hetzelfde. Inmiddels investeren zij ook honderden miljarden in sport. Afgelopen winter organiseerde Qatar al het grootste sportevenement ter wereld: het WK voetbal. Het leverde het land 17 miljard euro op. Het is een publiek geheim dat de Saudi’s, die afgelopen winter jaloers naar hun buren keken, zich kandidaat gaan stellen voor het WK van 2030. Zij zien liever zichzelf als dé sportnatie van het Midden-Oosten.

Soft power

De kans is klein dat die ambitie leidt tot een sterke voetbalcompetitie, zoals in Europa. De meeste voetballers gaan nog steeds pas naar het Midden-Oosten in de laatste jaren van hun carrière en als zij daarvoor astronomisch betaald krijgen. Nog steeds wordt zo’n overstap denigrerend ‘afbouwen in de zandbak’ genoemd. Ronaldo oogt bij Al-Nassr vaak boos, ergert zich aan zijn minder goede medespelers, en schijnt alweer weg te willen.

Kroonprins Bin Salman snapt dat het gaat om iets anders: de strategische werking van sport. ‘Voetbal verenigt de wereld’, luidt de Fifa-slogan. Bin Salman vertaalt dat vooral naar soft power: de mogelijkheid tot het aanknopen van diplomatieke relaties en internationaal aanzien. De kroonprins zat bij de WK-opening in Qatar vooraan op het ereterras, naast Fifa-president Gianni Infantino. Achter hem zaten andere wereldleiders.

Bin Salmans Pif was toen al eigenaar van de Engelse voetbalclub Newcastle United. Het land organiseert al jaren belangrijke boksgala's. Dit jaar staat het WK voetbal voor clubteams op de planning en in 2027 de strijd om de Azië Cup. De Formule 1 doet havenstad Jeddah aan. Een poging de hele raceklasse te kopen mislukte, vooralsnog. Verschillende topgolfers verkasten naar een Saudische tour. In hoofdstad Riyad is een mega-sportcomplex in aanbouw die het land aantrekkelijk moet maken voor buitenlandse investeerders.

Messi is als toerisme-ambassadeur al in dienst van de Saudi’s

Sport is het nieuwe olie voor de Saudi’s. Mensenrechtenorganisaties maken zich zorgen om de Saudische assertiviteit. Via sport zouden zij hun blazoen willen oppoetsen, sportswashing in jargon. Saudi-Arabië heeft een slechte mensenrechtenreputatie en is betrokken bij de burgeroorlog in buurland Jemen. De vrees voor sportswashing is niet gestoeld op de onderbuik. Het luide gejuich om de goede resultaten van Newcastle United overstemt een kleine groep protesterende supporters.

Messi is als toerisme-ambassadeur al in dienst van de Saudi’s, voor 25 miljoen euro per jaar. Voor een tripje naar Saudi-Arabië om het land via sociale media te promoten, sloeg hij onlangs een training van zijn club Paris Saint-Germain over. Dat leidde tot supportersprotesten.

De Saudi’s zullen vooral het effect van het WK in buurland Qatar noteren. Qatar kreeg jarenlang zware kritiek op de uitbuiting van gastarbeiders die de faciliteiten bouwden, maar tijdens het toernooi maakte kritiek plaats voor sportieve extase. Na het toernooi is er nauwelijks nog aandacht voor de uitbuiting van arbeiders in het land. Qatar ziet het WK als groot succes, veel burgers zijn enorm trots.

Saudi-Arabië is voetbalgek en huisvest een groot aantal Messi-aanbidders. Volgens de vader van Messi heeft junior echter nog niets beslist. Tegen AFP sprak een ingewijde andere taal: “Het is een done deal.”

Lees ook:

Dit WK is het begin van het einde van sportswashing

‘Ondanks alle mensenrechtenschendingen is dat wat mij betreft het beetje hoop waar je je dit WK aan kan vastklampen: het begin van het einde van sportswashing, misschien wel de enige winst van dit wereldkampioenschap’, schrijft columnist Pepijn Keppel.