Waar blijft de vrouwelijke voetbalcommentator op tv? ‘Zo lukt het niet’

Vrouwen rukken op in het voetbal op televisie. Als analist, als interviewer en presentator van programma’s. En op de radio geeft Suse van Kleef inmiddels live commentaar bij wedstrijden voor NOS Langs de Lijn. Maar waar blijft de vrouwelijke Frank Snoeks, Jeroen Grueter, Leo Driessen of Sierd de Vos? De NOS, Ziggo, Viaplay, ESPN, RTL en Veronica zenden allemaal live voetbal uit, maar een vrouw als commentator is er niet.

Bijvoorbeeld in Engeland is dat anders. Pien Meulensteen (26) doet daar wekelijks voor de BBC en Sky Sports live verslag van drie voetbalwedstrijden: van de Premier League voor mannen tot de Champions League voor vrouwen. De dochter van de Nederlandse trainer René Meulensteen woont al sinds haar vierde in Engeland. Haar Nederlands is soms wat roestig, haar Engels perfect. “Als mijn Nederlands beter zou zijn, had ik het fantastisch gevonden om er te werken”, zegt Meulensteen vanuit haar appartement in Manchester.

Barrière voor vrouwen in Engeland doorbroken

Ze vertelt hoe er in Engeland al jaren vanuit mediaorganisaties stemmen opgingen om vrouwen in de commentaarpositie te krijgen. “Ik ben ook niet uit de lucht komen vallen”, zegt ze. “Er wordt hier heel erg gepusht om vrouwen in die posities te krijgen. Jacqui Oatley was de eerste vrouw ooit die in Match of the Day te horen was. Ze hebben er zoveel energie en tijd ingestoken om van haar een voetbalcommentator en voetbalpresentator te maken. Zij heeft de barrière voor vrouwen in Engeland doorbroken. Als je het als organisatie echt wil, dan krijg je vrouwen op die plek.”

In Nederland plaatste NOS Sport begin dit jaar voor het eerst in twintig jaar een externe vacature voor de functie commentator. De hoop was dat zich ook talentvolle vrouwen zouden melden. Maar tussen de 66 aanmeldingen zaten drie vrouwen, die niet het niveau hadden waarop chef commentatoren Arno Vermeulen en zijn collega’s hadden gehoopt. “Als je vrouw bent en je denkt dat dit je ligt, is het opvallend dat je niet op zo’n vacature reageert. Van de andere kant snap ik wel dat er een hindernis is, want we hebben in de eisen staan dat we iemand zoeken met drie jaar werkervaring”, zegt Vermeulen over de vacature.

Die eis roept vragen op bij Van Kleef, sinds twee jaar een vast geluid bij Langs de lijn. “Die vrouwen met drie jaar ervaring bestaan niet. Ik kom ze in ieder geval niet tegen. Ik heb zelf niet eens drie jaar ervaring. Dan gaat het dus al mis bij het opstellen van die vacature.” De meeste vrouwen reageren niet op een vacature als ze niet aan de eisen voldoen, vervolgt ze. “En dat is toch ook logisch, waar zijn die eisen anders voor? Het is niet verrassend dat er dan maar drie solliciteren.”

De werkervaring wordt niet zonder reden gevraagd, stelt Vermeulen. Volgens hem had NOS Sport anders honderden reacties gekregen, ook van mensen zonder enige kwaliteiten. Vermeulen verwerpt de vraag of het door de ophef na het artikel in de Volkskrant over grensoverschrijdend gedrag en een machocultuur bij NOS Sport nog moeilijker is geworden voor vrouwen om een stap naar de sportredactie te wagen. “Ik geloof daar niks van. Voor die ophef was het ook uitermate moeilijk om aan vrouwelijke voetbalcommentatoren te komen. Als er nu een getalenteerde vrouw bij ons zou willen werken, zal ze zich denk ik niet laten weerhouden door wat er de afgelopen maanden aan publiciteit rondom NOS Sport is geweest”, aldus Vermeulen.

Hoe doorbreek je die mannencultuur? De commotie over NOS Sport kan wel de aanleiding zijn tot verdere cultuurverandering, denkt Jacco van Sterkenburg. Hij is bijzonder hoogleraar sport, media en diversiteit. Hij pleit voor meer diversiteit en meer vrouwelijke commentatoren.

‘Excuus voor zenderbazen’

Volgens hem doen mediaorganisaties en zendgemachtigden er te weinig aan om vrouwen in de commentaarpositie te krijgen. “We weten uit onderzoek dat de mening van het publiek belangrijk is, maar dit kan ook als excuus worden gebruikt door zenderbazen. Zo van: het publiek wil liever een mannelijke commentator horen. Maar als je daar niemand anders neerzet, wen je er ook nooit aan.”

Het aanbod aan vrouwen lijkt nog gering. Van Kleef – deze zomer mede-presentator van het NOS-programma rond het WK voetbal voor vrouwen – heeft naar eigen zeggen ‘geen enorme ambitie’ om de stap naar tv-commentator te maken. Enkele jaren terug namen Dieuwke Wynia en Hugo Borst het initiatief om via een tv-programma vrouwen op te leiden tot voetbalanalist of commentator. Het kwam niet van de grond.

Rond het EK voor vrouwen in 2017 organiseerde NPO Radio 1 een talentenjacht. Chantal Derksen uit Brummen won de eretitel ‘beste vrouwelijke voetbalcommentator van Nederland’. Ze had volgens de jury op de beste manier commentaar gegeven bij het fragment van de legendarische kopgoal van Robin van Persie tegen Spanje, op het WK van 2014.

Derksen, nu: “Het is zonde dat er na mijn verkiezing niks van de grond is gekomen. Er was de nodige ophef omdat een vrouwelijke voetbalcommentator ontbrak. En dan wordt er aandacht aan besteed, maar daarna zakt het weer compleet in. Hoe graag willen we dan echt dat er een vrouwelijke voetbalcommentator komt?”

Actief beleid bij de ARD

In Engeland lukte het dus wel, en in Duitsland ook. Claudia Neumann was bij de ZDF een pionier en in 2015 vond sportcoördinator Axel Balkausky van de ARD het ook tijd voor verandering. Hij ging actief op zoek naar vrouwen. Stephanie Baczyk kwam daar als eerste uit, later werd Christine Graf de tweede vrouwelijke commentator bij de ARD. Vanuit haar kantoor zegt Baczyk dat ze niet kan geloven dat er in Nederland geen vrouw te vinden is. “Een casting zoals bij de ARD zou een idee zijn, maar er moeten vrouwen zijn die het ambiëren. Je moet als zenderbaas echt op zoek gaan.”

Vermeulen van de NOS: “Misschien is het een idee om gestopte vrouwelijke voetballers te benaderen voor die baan en een soort klasje te beginnen. Kijken of het iets oplevert. Maar we moeten er altijd voor zorgen dat we de absolute top in huis hebben.”

ESPN, rechtenhouder van live-uitzendingen van het Nederlandse voetbal, wilde geen vragen beantwoorden voor dit artikel.

Lees ook:

Praten over voetbal op tv is niet langer een mannending: ‘Hoe vaker je vrouwen ziet, hoe normaler het wordt’

Vrouwen rukken op in de voetbaljournalistiek, én in praatprogramma’s over voetbal op tv. ‘De hele voetbalwereld moet een betere afspiegeling worden van de maatschappij.’