TerugblikTennistoernooi
Vijftig jaar ABN Amro Open: van een winnaar die in de cel belandde tot een bommelding
Grote kampioenen als winnaar, maar ook een vedette die in de cel belandde, een rel om startgeld en een bommelding. Tennistoernooi ABN Amro Open, dat dit jaar zijn vijftigste jubileum viert, verliep niet altijd zonder slag of stoot. Een terugblik.
De boarding met namen van winnaars in sportpaleis Ahoy illustreert de rijke historie van het ABN Amro Open. Van Arthur Ashe tot Roger Federer, en van Björn Borg tot Richard Krajicek: grote kampioenen sieren de annalen. Maar lang niet altijd was het pais en vree in Rotterdam, waar het prestigieuze tennistoernooi dit jaar voor de vijftigste keer plaatsvindt.
Tijdens de editie van 1982 komt er in de vroege ochtend een onverwachts telefoontje. Of toernooidirecteur Peter Bonthuis weet dat de Argentijnse tennisser Guillermo Vilas in de cel zit, vraagt de Amerikaanse prof John Sadri. Bonthuis denkt dat Sadri een geintje maakt. Tot in de late uurtjes was er weliswaar een spelersfeest in de Rotterdamse discotheek Studio 54, maar uit de hand liep het niet.
Toch klopt het onheilsbericht: Vilas blijkt inderdaad aangehouden. Een motoragent heeft de bolide van zijn Roemeense manager Ion Tiriac, met diens eigen naam op de opzichtige kentekenplaat, net na de Maastunnel laten stoppen. De twee kunnen zich niet legitimeren als de agent om hun paspoorten vraagt. En dus gaat de autorit niet voor een trainingssessie naar sportpaleis Ahoy, maar naar politiebureau Slinge.
“We hadden korte lijntjes, niet veel later stonden ze buiten”, herinnert Bonthuis zich aan de vooravond van het tiende lustrum. “Maar ’s avonds was het weer raak. Tiriac had zijn auto pontificaal op de stoep bij het hotel geparkeerd. De auto werd weggetakeld, met dank aan diezelfde motoragent.”
De Argentijn verovert niettemin de titel. Een jaar later keert hij terug en wordt het middelpunt van een rel. “Tiriac bedong 60.000 dollar startgeld voor Vilas”, aldus Bonthuis. “Dat was verboden, maar niet ongebruikelijk. Ruchtbaarheid werd er nooit aan gegeven.” Alleen: op het standaardformulier vult toenmalig Ahoy-baas Cock Hoekwater ‘ja’ in plaats van ‘nee’ in bij de vraag of er een extra premie is betaald. De rapen zijn gaar.
Vilas wordt voor een jaar geschorst
Vilas krijgt een boete en wordt voor een jaar geschorst. Hij vecht de uitsluiting aan. Het komt in Rotterdam tot een hoorzitting door een speciale onderzoekscommissie van de spelersraad. Vilas wordt niet vrijgepleit, maar ontloopt wel zijn schorsing. Na die affaire stopt Bonthuis, die in onmin is geraakt met Hoekwater, als toernooidirecteur. “Er was een vertrouwensbreuk ontstaan.”
Hoe anders was het tot eind jaren zeventig. Het tennisevenement maakt dan nog deel uit van het World Championship of Tennis, de voorloper van de ATP Tour. Lamar Hunt, de kapitaalkrachtige zoon van een oliemiljardair uit Dallas, heeft 48 spelers onder contract die in groepssamenstellingen hun eigen circuit afwerken.
Tom Okker, verliezend finalist van de US Open in 1968, behoort als enige Nederlander tot dit elitegezelschap. “Ik was altijd in het buitenland, speelde eigenlijk alleen in Rotterdam en op ’t Melkhuisje in Hilversum. Het verwachtingspatroon was dan hoog. Op een mindere dag zuchtten en kreunden de toeschouwers op de tribunes.”
Arthur Ashe sliep gewoon bij Tom Okker thuis
In 1974 zegeviert Okker in Ahoy, maar een jaar later dwarsboomt Arthur Ashe hem. “Ashe sliep gewoon bij mij thuis in Hazerswoude-Dorp, iets wat nu ondenkbaar is”, blikt Okker terug. “We aten samen en reden in mijn auto naar Rotterdam, ook op de finaledag.”
De populariteit van Okker brengt witgoedhandelaar Gerard de Lange op het idee hem tijdens een van die edities ongeoorloofd te sponsoren. Okker betreedt de baan met een tas en kleding met sponsorlogo, en dept tijdens de rustpauzes het zweet van zijn gezicht met een handdoek met reclame. “Er werd schande van gesproken, de kranten stonden er vol van”, weet Okker nog. Lachend: “Die publiciteit zorgde ervoor dat ik een bonus bovenop het afgesproken bedrag kreeg.”
Bonthuis en zijn opvolger Wim Buitendijk doen in de jaren zeventig en tachtig vaak nog rechtstreeks zaken met de wereldtoppers. “Jimmy Connors sprak ik aan de rand van het zwembad in Dallas”, zegt Bonthuis. “Hij gaf me het nummer van zijn moeder Gloria en zei dat ik haar moest bellen. Dat deed ik, en bleef ik doen. De verlossende telex kwam pas jaren later, in 1978 schoof hij aan. Hij won en schonk mij de trofee. Die heeft thuis een ereplekje gekregen.”
John McEnroe, het andere enfant terrible, poeiert hem af. “Ik was speciaal voor hem naar Memphis gevlogen. Op het afgesproken tijdstip klopte ik aan. Hij deed open, zei ‘donder op’ en smeet de hotelkamerdeur dicht.” Maar ook McEnroe hapt uiteindelijk toe, in 1979. Björn Borg declasseert hem in de finale, een jaar voor hun epische eindstrijd op Wimbledon, door de Zweed met 8-6 in de vijfde set gewonnen.
‘Naar Schiphol, Dick’, zeiden Connors en Lendl
De eerste editie voor Buitendijk als toernooidirecteur wordt een gedenkwaardige. Niet omdat Ivan Lendl in de finale van 1984 Jimmy Connors alle hoeken van de baan laat zien, maar omdat de partij na een bommelding bij 6-0 1-0 wordt gestaakt.
“Ik kwam net aangereden, het publiek stroomde naar buiten”, schetst toenmalig toernooichauffeur Dick Smits. “Connors en Lendl stapten vlak daarna in, ik bracht ze naar het hotel en moest wachten. Even later renden ze naar buiten met hun koffers en tassen met rackets. ‘Naar Schiphol, Dick’, luidde de instructie. Onderweg op de radio hoorde ik dat het publiek naar binnen mocht, voor het restant. ‘Ze wachten op jullie’, zei ik. Ze grijnsden. ‘Rij maar door.’ Wat bleek? Op Schiphol konden ze nog juist het vliegtuig naar Parijs halen, om vandaaruit met de Concorde naar New York te vliegen.”
Amerikanen zijn er sinds de jaren negentig nog slechts sporadisch. Pete Sampras laat zich in 1996 verleiden, maar oogt ongeïnspireerd. ‘What the hell do you do in Rotterdam?’ wordt hem in een persbijeenkomst gevraagd. ‘An offer I could not refuse’, antwoordt hij, doelend op het half miljoen dollar dat hem is toegeschoven. ‘Is it never enough, Pete?’ wordt hem voor de voeten geworpen. De wereldranglijstaanvoerder loopt gepikeerd weg, trekt zich een dag later ‘geblesseerd’ terug voor de kwartfinale en laat zich nooit meer in Ahoy zien.
De tijdgeest verandert
Smits ziet de tijdgeest veranderen in de vier decennia waarin hij tot en met 2020 als chauffeur fungeert. “In mijn begintijd pikte ik feestbeesten als Vitas Gerulaitis in het holst van de nacht in bars en discotheken op. Ik was hun vertrouwensman.”
Alleen Roger Federer krijgt in zijn laatste drie deelnames Smits als privéchauffeur. “Overal bracht ik hem, zijn vrouw en kinderen naartoe, zoals Diergaarde Blijdorp. Ik pikte zijn vrouw Mirka op als ze tijdens het winkelen weer eens was verdwaald. Ze waren wars van sterallures, in tegenstelling tot bijvoorbeeld McEnroe.”
Federer is een publieksmagneet, zeker in 2018. Na zijn verrassende triomftocht bij de Australian Open lonkt de nummer 1-positie: bij het bereiken van de halve finale in Rotterdam wordt hij de oudste ooit in het mannentennis. Ahoy zindert en bruist. Een staande ovatie volgt als Federer op vrijdagavond de missie voltooit. Twee dagen later torst de 36-jarige balvirtuoos tevens de bokaal omhoog. Hij heeft bijna 123.000 toeschouwers op de been gebracht, een record.
“Zo’n gekte maakte ik niet eerder mee”, zegt Richard Krajicek, toernooidirecteur sinds 2004. Ook niet in 1995 en 1997, als de Wimbledon-kampioen van 1996 zelf in Rotterdam met de eer strijkt. Die eerste keer, in de enige Nederlandse finale (tegen Paul Haarhuis) in de historie, eindigt trouwens in mineur. Op wedstrijdpunt blesseert Krajicek zich aan de rechterknie. “De pijn overheerste, genieten kon ik niet. Een scheur in mijn meniscus, bleek later.”
Was het in 2003 maar zo’n heksenketel als bij Federer geworden, verzucht Raemon Sluiter. In zijn eigen stad staat de voormalig ballenjongen dan in de finale, na een droomweek waarin hij voor elke partij van zijn ouderlijk huis in Hilligersberg met tram 4 naar het centraal station ging en daar de metro naar Zuidplein nam. De wedstrijd begint met een minuut stilte, als eerbetoon aan de twee maanden eerder overleden toernooidirecteur Buitendijk. De stemming was daarna bedrukt. Sluiter verloor van de Wit-Rus Max Mirnyi en droop gedesillusioneerd af. “Als ik één partij in mijn leven mag overspelen, is het deze.”
Lees ook:
Federer maakt van tennistoernooi in Ahoy een ‘historische editie’
Aan huldigingen en mooie woorden geen gebrek afgelopen week in Ahoy. Met altijd als stralend middelpunt Roger Federer die het ABN Amro-toernooi in de woorden van Richard Krajicek ‘naar een historische editie tilde’.
