Verrassend: Japanners achteraf toch positief over miljarden verslindende Spelen

Arm Japan. De tienduizenden bezoekers van over de hele wereld zijn allang weer weg. Zij hebben hun feestje gehad. Het gastland van de Olympische en Paralympische Spelen is achtergebleven met de rekening: de kosten vielen vele miljarden hoger uit en pas donderdag staan de coronacijfers het opheffen van de noodtoestand in Tokio toe.

En waarvoor allemaal? De Japanners hebben de Spelen beleefd zoals ieder ander volk: als een evenement op televisie. Publiek werd immers geweerd bij de wedstrijden. Ook zijn de Spelen niet de reclamecampagne geworden die de regering voor ogen had toen ze in 2013 de organisatie kreeg toegewezen.

De toenmalige premier beloofde dat de wereld een Japan zou zien dat vele jaren van economische stagnatie te boven was gekomen, net als de verwoesting door de tsunami. De deur zou daarmee wijd opengezet worden voor internationale toeristen. In werkelijkheid doen alle strenge Covid-maatregelen juist denken aan het gesloten imago van weleer.

Arm Japan toch? Nee. Het land heeft verrassend genoeg geen kater overgehouden aan de Spelen. Uit een enquête blijkt dat de Japanners veel positiever over het sportevenement zijn gaan denken. Vooraf was 80 procent van de bevolking tegen het doorgaan deze zomer. Naderhand is nog slechts 31 procent die mening toegedaan; 39 procent vindt het zelfs goed dat de Spelen ondanks de pandemie hebben plaatsgevonden, 30 procent is neutraal.

Opvallende verschuiving in sentiment

Katarzyna Cwiertka, professor moderne Japanse studies in Leiden, noemt het een opvallende verschuiving in sentiment. “Er was kritiek op de autoriteiten – en terecht. De Olympische Spelen kregen voorrang boven de gezondheid van de eigen bevolking. Maar uiteindelijk heeft een groot deel van de Japanners toch van het evenement genoten.” Vooral door de prestaties van de Japanse sporters: nooit eerder wonnen die zoveel medailles.

De prijs is wel hoog. Het organisatiecomité, de nationale overheid en het stadsbestuur van Tokio geven geen openheid van zaken, ook omdat een deel van de kosten aan de belastingbetaler zal worden doorberekend. Duidelijk is wel dat de budgetoverschrijding immens is. Volgens The New York Times bedraagt de rekening 14,9 miljard dollar, in plaats van de oorspronkelijk begrote 7,3 miljard.

Ook daar lijkt de Japanner zich niet meer druk om te maken. “De discussie over de budgetten speelde vooral in de aanloop naar de Spelen”, vertelt Anoma van der Veere, een Nederlander die al jaren in Japan woont. Als onderzoeker is hij verbonden aan de universiteiten van Osaka en Leiden. Vrienden van hem balen vooral dat ze niet op de tribunes konden zitten bij de wedstrijden waar ze kaarten voor hadden.

Een keerpunt in sociaal opzicht

Ergens bij zijn weegt zwaar voor Japanners, weet Cwiertka. “Zij hebben een veel langere selfietraditie dan wij. Daarom stonden ze nu buiten de hekken rond de stadions foto’s van zichzelf te maken met de olympische ringen. Dan kun je later toch tegen je kinderen zeggen dat je erbij was.”

Boosheid voelen die vrienden van Van der Veere overigens niet, eerder teleurstelling. Alsof zij, en heel Japan, het lot gelaten accepteren. Cwiertka denkt dat Tokio 2020 in sociaal opzicht een keerpunt zal blijken. “Waarom zouden wij alle regels nog netjes volgen als de autoriteiten ze verruimen voor een sportwedstrijd? Dat kan interessant zijn voor de toekomst.”

Over die toekomst gesproken. Op de vraag of de Olympische Spelen ooit nog een keer in Japan moeten plaatsvinden, antwoordt 40 procent met ‘ja’.

Lees ook:

Worden dit de Spelen van de bijzaken?

De Olympische Spelen vormen traditiegetrouw het grootste sportfeest ter wereld, maar dit keer is alles anders.