Van Vleuten is eventjes olympisch kampioen – in haar hoofd. Wat ging er mis?

Annemiek van Vleuten was hooguit een minuutje olympisch kampioen. In haar hoofd. Op het moment dat ze zondagmiddag de finishlijn op het racecircuit aan de voet van Mount Fuji passeerde, opende ze even haar mond, stak ze haar armen in de lucht en wierp ze een handkusje naar de camera. Eindelijk olympisch goud!

Tot verzorger Ruud Zijlmans haar in het oor fluisterde dat de werkelijkheid nipt anders in elkaar stak: Van Vleuten wist niet dat de Oostenrijkse amateur Anna Kiesenhofer een minuutje eerder het échte goud had opgeëist, na een fenomenale ontsnapping vanaf de start van de wedstrijd. Van Vleuten kwam als tweede over de streep.

Het was een misrekening van sporthistorisch formaat. De vrouwenwedstrijd was in de zinderende Japanse hitte lange tijd oersaai geweest. Er reed al vroeg een groepje weg met daarin Kiesenhofer, de Israëlische Omer Shapira en de Poolse Anna Plichta. Het drietal kreeg een minuut of tien, elf voorsprong. En op het moment dat het peloton in de slotfase Shapira en Plichta had opgeveegd, dachten de oranje wielrensters dat er niemand meer voorop reed.

Een flater, die op naam kwam van bondscoach Loes Gunnewijk. De voormalig wielrenster draaide er na afloop aanvankelijk nog omheen. Ze sprak in van die typische, verhullende zinnen, waarin ze haar eigen rol probeerde te bagatelliseren. Een goudeerlijke Anna van der Breggen, die vijftiende werd, legde de vinger niet veel later op de plek waar het pijn deed. “We dachten dat Plichta alleen op kop reed. Van wie we die informatie kregen? Ja, van Loes. Als we het wel hadden geweten hadden we het natuurlijk anders gedaan.”

Zonder oortjes: ‘Amateuristisch’

Voor Van Vleuten was het een nieuwe smet op haar olympische blazoen. In Rio de Janeiro smakte ze in een afdaling op nat asfalt tegen de vlakte – in een wedstrijd die ze op dat moment al bijna had gewonnen. Dat was haar eigen fout – ze schatte de bocht op weg naar de finish verkeerd in. Nu werd ze het slachtoffer van communicatieve wanorde. De olympische wegwedstrijd werd verreden zonder oortjes. De informatie moest komen van Gunnewijk, of van borden langs de kant van de weg. Dat ging mis. Door haperende verbindingen had Gunnewijk in de auto het overzicht niet.

En dus stak Van Vleuten ten onrechte haar armen in de lucht toen ze over de eindstreep kwam. En dacht ze heel even olympisch kampioen te zijn. Ze herstelde zich snel, zo op het eerste oog. Een zilveren plak is toch ook mooi. “Als ik vanavond in mijn bed lig, kan ik daar trots op zijn. Maar ik moet ook eerlijk zijn. Ik dacht echt dat ik had gewonnen”, aldus de 38-jarige wielrenster. “Dat we hier zonder oortjes moesten rijden is natuurlijk ook ronduit amateuristisch. Het was een onwijs verwarrende koers.”

Nederland was naar Japan gekomen voor een gouden medaille. De ploeg herbergde met Van der Breggen, Van Vleuten, Demi Vollering en Marianne Vos vier vrouwen die in aanmerking kwamen voor een medaille. Het koersverloop liep aanvankelijk volgens plan, er ontsnapte een groepje ogenschijnlijk ongevaarlijke renners. In de allesverzengende hitte rond de door wolken versluierde Mount Fuji was dat prima, en precies zoals afgesproken.

Alleen liep de voorsprong van het groepje wel erg hard op, tot meer dan tien minuten. Dat was meer dan vooraf afgesproken, gaf Gunnewijk aan. Dat Van Vleuten vervolgens aan een eenzame, kansloze inhaalactie begon, hielp niet om het verschil snel terug te brengen. Nederland miste in die fase het overzicht – én een renner die had willen knechten om het initiatief weer in handen te krijgen. De oranjevrouwen hielden vast aan het plan om de koers op de hellinkjes hard te maken. In de slotfase had de ploeg dan één van de vier kanshebbers willen uitspelen.

Alleen was niet op de 30-jarige Oostenrijkse amateur Kiesenhofer gerekend, een renster van wie de Nederlandse topfavorieten nog nooit hadden gehoord. Na afloop vertelde Kiesenhofer, een wiskundige, dat ze al jaren geen ploeg meer heeft, haar eigen trainingsprogramma’s schrijft en geen geld heeft om op hoogtestage te gaan – groter had het contrast bijna niet kunnen zijn. Bovendien is ze eigenlijk gespecialiseerd in tijdrijden. “Dat ik hier heb gewonnen, is eigenlijk ongelooflijk”, zei ze. “Dat ik alles zelf heb gedaan de afgelopen jaren, maakt me extra trots.”

Wrang verlies

Voor Nederland restte na afloop het wrange gevoel van het verlies, ondanks de zilveren medaille. De olympische wegwedstrijd stond al jaren hoog op de verlanglijstjes. En het gesternte leek ook meer dan gunstig. Onlangs nog won Van der Breggen – regerend olympisch kampioen – de Giro Rosa. En Van Vleuten koos voor een aanpak met daarin juist geen wedstrijden, maar wel een hoogtestage. En als het de twee diva’s van het vrouwenpeloton niet zou lukken, waren daar altijd nog Vos en Vollering. Het kon niet misgaan.

Tot het toch misging. Vos stipte na afloop voorzichtig de samenstelling van de ploeg aan, en het ontbreken van een renster die ouderwets kan ‘knechten’, waardoor de kopgroep veel eerder teruggepakt had kunnen worden. “Maar goed, dat is wel achteraf praten.”

En zo werden vier toprensters gefopt door een onbekende Oostenrijkse, die zonder contract, zonder coach en zonder begeleiding in de rondte reed. Amateuristisch geklopt door een amateur. Maar wel door een amateur met goud om de nek.

Lees ook:
En opeens begrijpt Sanne Wevers dat haar olympische droom voorbij is

Olympisch kampioene Sanne Weverswist zich na een moeilijk jaar niet voor de finale in Tokio te plaatsen. “Je wordt vandaag afgerekend. En de rekening is voor mij.”