Triatlonbond heeft vijftien jaar lang jonge topsporters blootgesteld aan misstanden

De triatlonbond biedt excuses aan voor de misstanden waaraan tientallen topsporters jarenlang hebben blootgestaan. Dat gebeurt naar aanleiding van een onderzoek naar de problemen.

In navolging van die in het turnen liggen nu ook de feiten over de misstanden in de triatlonsport op tafel. In een onafhankelijk onderzoek dat donderdag wordt gepubliceerd, blijkt dat zowel aard als omvang van de problemen ernstiger was dan gedacht. “Er is in vijftien jaar een systeem ontstaan dat misbruik maakte van de dromen van jonge sporters”, concludeert Alexander Vandevelde, interim-voorzitter van de Nederlandse Triathlon Bond (NTB).

Tientallen sporters, vaak nog pubers, gingen naar het nationaal trainingscentrum in Sittard om er te wonen en zwemmen, hardlopen en fietsen te trainen. Velen van hen werden tussen 2007 en 2021 slachtoffer van pestgedrag, geroddel, sociale uitsluiting, emotionele mishandeling en ander grensoverschrijdend gedrag, zoals het aanzetten tot ongezond gewichtsverlies: 79 procent van de sporters voelde zich gedwongen tot afvallen.

Ook vastgesteld: doortrainen bij blessures, veel vriendjespolitiek en gesjoemel met het stipendium voor atleten. Coaches en de technisch directeur raadden sporters af om erbij te studeren of om in het weekend vanuit Limburg naar de ouders te reizen. Ook tussen sporters onderling waren veel spanningen en conflicten. Een sportpsycholoog en diëtist functioneerden nauwelijks en grepen niet in.

Onderzoek naar de Nederlandse topsportcultuur

De problemen lijken veel op die in het turnen. Ook in de danssport werden misstanden vastgesteld. Naar aanleiding van al deze zaken zette het vorige kabinet een breed onderzoek naar de topsportcultuur in Nederland in gang. De resultaten van dat onderzoek onder leiding van hoogleraar Marjan Olfers worden eind dit jaar verwacht.

Op de triatleten hebben de wanpraktijken ‘grote impact’ gehad, staat in het rapport van Unravelling Onderzoek & Advies. De sporters raakten niet alleen overtraind, maar kregen ook last van eetstoornissen, depressies, ‘gevoelens van diepe eenzaamheid’ en soms problemen met de Belastingdienst. De onderzoekers interviewden 64 personen.

Jarenlang stond niet het belang van de atleet maar dat van de bond voorop, concludeert het onderzoek. Vandervelde biedt daarvoor donderdag namens de NTB openlijk excuses aan, aan alle atleten die erbij betrokken waren. Vorig jaar deed de KNGU dat aan oud-turnsters en hun naasten. De triatlonbond wil nu met het ministerie van VWS en NOC-NSF in gesprek over een (financiële) tegemoetkoming aan de slachtoffers. Die werd eerder ook in het leven geroepen in het turnen. De triatlonbond, die alle aanbevelingen uit het rapport overneemt, richt een meldpunt in waar oud-sporters zich kunnen melden.

Expliciet maakt de NTB excuses aan toptriatlete Maya Kingma, de klokkenluider die jarenlang geen gehoor kreeg bij de bond. De meeste sporters hielden hun mond uit angst voor repercussies. Rond technisch directeur Adrie Berk, begin dit jaar vertrokken, was een ‘clique’ of ‘machtsblok’ gevormd. Zijn zoon werkte bij de bond en diverse coaches, fysiotherapeuten en een arts waren vrienden of familie.

Wie te kritisch was, werd niet geselecteerd

Dat zorgde voor onveiligheid. Medische gegevens werden achter de rug van sporters om gedeeld binnen de staf. Wie op een van hen te kritisch was, liep het risico niet geselecteerd te worden voor wedstrijden. Dat selectiebeleid was verre van objectief. Met de financiële regeling voor topsporters (met A-status) van NOC-NSF werd gesjoemeld. Dit stipendium is bedoeld voor fulltimesporters die bewezen hebben bij de wereldtop te horen. Zeker zes triatleten moesten een deel van hun loon afdragen aan de bond, 300 tot 750 euro op een bedrag van 1500 euro, zodat het geld over meerdere sporters kon worden verdeeld. Voor die afdracht stuurde de bond nepfacturen naar de sporters. Sommigen kregen later problemen met de fiscus die het volledige stipendium rekende als loon.

NOC-NSF was op de hoogte van het gerommel met de A-status, maar ‘gedoogde’ dat. De sportkoepel krijgt ook een veeg uit de pan van de onderzoekers. Die had officieel een ‘monitorende rol maar legde de nadruk op het realiseren van prestaties’. Daarbij had NOC-NSF ‘weinig oog voor het welbevinden van het individu’.

Na de eerste publicaties over de misstanden vorig jaar in Trouw en een eerste onderzoekje stapte het voltallige bestuur van de NTB al op. Daarna moesten algemeen directeur Rembert Groenman en technisch directeur Berk het veld ruimen. Andere stafleden van het trainingscentrum zijn ook vertrokken. De NTB gaat binnenkort het gesprek aan met betrokkenen die nog wel in Sittard met atleten werken.

Lees ook:

Marjan Olfers: Sport is bepalend voor de temperatuur in de samenleving

Nieuwe regels zullen de misstanden in de topsport niet oplossen, stelt hoogleraar Marjan Olfers. Zij brengen slechts schijnveiligheid. Bewustwording, daar draait het om.

Reacties op de misstanden in de triatlontop: ‘Sporters is onvoorstelbaar leed aangedaan’

De interim-voorzitter van triatlonbond NTB, is ‘geschrokken’ van de misstanden die jarenlang in de top van deze sport plaatsvonden. De slachtoffers, onder wie klokkenluider Maya Kingma, verwachten meer dan slechts excuses.