Sport & milieuSurfboardindustrie
Surfers voelen een connectie met de natuur, maar zijn allesbehalve duurzaam bezig
In een wereld waar het draait om minimale marges tussen winst en verlies, delft het milieu vaak het onderspit. In een serie artikelen over het spanningsveld tussen sport en duurzaamheid, vandaag deel 8: golfsurfen.
Surfers deinen vaak eindeloos op hun plank, de benen aan weerszijden in het water, wachtend op de perfecte golf – die niet eens altijd komt. Het verstrijken van de tijd, de gerimpelde huid, het bijtende zout in hun ooghoeken; het zijn redenen dat surfers zich vaak nauw verbonden voelen met de natuur. Ook de wetenschappelijke literatuur is hierover eenduidig: de meeste surfers gaan een levenslange band aan met de zee.
Hoe begaan de surfgemeenschap ook met de natuur is, wetenschappers zien een paradoxale verstandhouding tussen de sport en het milieu. Surfers zijn zich vaak amper bewust van hun eigen milieu-impact – en die is aanzienlijk. Met name de planken vormen een stevig probleem: verontreiniging, CO2-uitstoot, recycleproblemen.
Belinda Wheaton is hoogleraar sociologie aan de universiteit van Waikato in Nieuw-Zeeland. In 2020 publiceerde ze over de surfparadox. “Surfers voelen een connectie met de natuur, maar dat leidt niet tot een duurzame levensstijl”, zegt ze tijdens een Zoom-gesprek. “Ik ben me bewust van die tegenstelling, toch heb ik nog niet zo lang geleden een nieuw board gekocht bij een lokale surfwinkel. Niet omdat ik dat nodig had, maar omdat ik het wilde.” Wheaton is daarin bepaald geen uitzondering.
‘Alles aan een surfboard is slecht voor het milieu’
Ricardo Barcelos deed onderzoek naar de vervuiling door surfplanken. Hij is universitair docent aan de universiteit van Zuid-Santa Catarina in Florianópolis, een surfwalhalla in het zuidoosten van Brazilië. In 2018 publiceerde hij met twee collega’s een onderzoek naar afval afkomstig van de surfboardproductie. “Alles aan een surfboard is slecht voor het milieu”, vertelt hij via Zoom. “Ze zijn gemaakt van fossiele brandstoffen, de wax is slecht voor het leven in zee en recycling van de boards is onmogelijk.”
In Brazilië worden elk jaar zo’n 50.000 surfboards geproduceerd. Tussen de 50 en 70 procent van het materiaal dat daarvoor nodig is, komt niet terecht in een surfplank, maar op de vuilstort. Bij de productie komt afval vooral vrij tijdens twee processen: shaping, waarbij het board wordt gevormd, en sealing, waarmee de plank waterdicht en stijf wordt gemaakt. Tot de jaren zestig werden surfboards voornamelijk gemaakt van hout, tegenwoordig wordt meestal gekozen voor purschuim. Nadat een board is gevormd van pur, wordt het voorzien van een deklaag van glasvezel en een harslaag van polyester of epoxy.
1350 boards per maand leveren 1175 kilo afval op
Met name tijdens het shapen wordt veel materiaal weggegooid. In Florianópolis worden volgens het onderzoek van Barcelos 1350 boards per maand gemaakt, daarbij komt 1175 kilogram afval vrij. Ook het sealen levert een berg aan restproduct op: per maand wordt 705 kilo afval afgevoerd na de productie van 805 planken. In 2019 werd de totale surfboardproductie geschat op 750 duizend stuks per jaar. “En die eindigen uiteindelijk dus allemaal op de vuilstort”, zegt Barcelos.
Twee Australische wetenschappers deden vijf jaar lang onderzoek naar de duurzaamheid van surfboards. Tijdens het eerdergenoemde productieproces van shaping en sealing zou per plank gemiddeld 0,2 ton CO2 vrijkomen. Als de uitstoot voor distributie, verkoop en afvalverwerking daarbij wordt opgeteld, blijkt de uitstoot bijna twee keer zo groot. Een recreatieve surfer gaat volgens de onderzoekers door zo’n drie boards per jaar, waardoor de uitstoot neerkomt op zo’n 0,8 ton CO2 – vergelijkbaar met de uitstoot van een retourvlucht van Amsterdam naar Milaan.
Aardolie, plastic en hars
Het grootste deel van die uitstoot wordt veroorzaakt door het purschuim, dat wordt gemaakt van aardolie, een fossiele brandstof. De vinnen onder de plank zijn van plastic, de hars is veelal giftig – en wordt door werknemers ingeademd – en zo kunnen we nog wel even doorgaan. De surfboardindustrie doet volgens Barcelos te weinig om het productieproces minder schadelijk te laten zijn voor mens en milieu.
“Het probleem is dat industrie, surfers en overheden zich allemaal niet bewust zijn van de milieu-impact”, zegt hij. “En dan doel ik met name op de surfers; ze gooien hun planken weg zonder te weten wat ermee gebeurt. Veel boards kunnen gewoon nog worden gebruikt of gerepareerd. Als je ze weggooit, verdwijnen ze in een verbrandingsoven of in de grond.”
Barcelos en andere onderzoekers stellen dat de wet- en regelgeving voor de productie en recycling van surfplanken niet bestaat of slecht wordt nageleefd. De Amerikaanse staat Californië stelde in 2005 wel nieuwe wetgeving in om milieuvervuiling door de surfboardindustrie terug te dringen. Er kwamen verduurzamingsprojecten op gang, waaronder het Ecoboard-keurmerk. Planken met dat label zijn voor ten minste 25 procent gemaakt van gerecycled materiaal. De strengere Californische regels veroorzaakten echter ook een perverse prikkel: de conventionele industrie verplaatste zich naar Aziatische landen en naar Oceanië, waar de milieuregels minder strikt zijn.
‘We doen allemaal aan mythevorming’
Als de planken zo slecht zijn voor de natuur, waarom denken surfers dan toch milieubewust te zijn? Hoogleraar sociologie Wheaton denkt dat er een gebrek is aan transparantie van de industrie en kennis onder de surfgemeenschap. “Mensen proberen een duurzaam leven te leiden, maar dat doen we allemaal met veel mythevorming: we maken onszelf wijs rationele beslissingen te nemen, terwijl die keuzes vaak allesbehalve rationeel zijn. Het is voor mensen belangrijk dat ze de keuzes voor zichzelf kunnen verantwoorden. Veel surfers denken dus ook een duurzame levensstijl aan te hangen, maar in werkelijkheid staan ze geen moment stil bij de gevolgen van hun gedrag. Het is ook niet zo eenvoudig.”
