Sporten onder een oorlogssluier: de Paralympics waren ‘echt heel heftig’

Elke dag opnieuw vertelden de Oekraïense sporters op de Paralympische Spelen hun verhaal in tranen. Over hoe ze geen contact kregen met hun belegerde familie. Over hoe ze zelf niet sliepen door angst en stress. En hoe ze toch hun best deden en wonnen.

De Paralympische Spelen werden de afgelopen anderhalve week gehouden onder een oorlogssluier. De Oekraïense ploeg protesteerde bijna elke dag, een symbolische actie tegen de oorlog, waar zij niets aan konden doen. De sporters presteerden bovendien beter dan ooit, met elf keer goud, tien keer zilver en acht keer brons. Twee keer was het gehele podium bij de biatlon blauw-geel. Met een zwaar gemoed sportten zij in China. Niet sporten zou ‘capitulatie’ zijn, aldus chef de mission Valery Sushkevych.

Esther Vergeer gaat als ze weer in Nederland is ook eerst maar eens drie keer flink uitblazen. De chef de mission van de Nederlandse paralympische ploeg vond anderhalve week Paralympische Spelen ‘echt heel heftig’. En niet alleen door sportieve teleurstellingen. Het coronavirus glipte de ploeg binnen, maar de oorlog overschaduwde de sport elke dag.

Onder druk gedraaid

Dat begon al voor de openingsceremonie, toen na grote druk de Russische- en Wit-Russische sporters werden uitgesloten van deelname. In eerste instantie was Vergeer nog van mening dat individuele Russische atleten wel mee konden doen. “Je wil de sporters zo lang mogelijk beschermen, zij mogen niet worden benadeeld voor het plannetje van Poetin.” Het was een mening die het Internationaal Paralympisch Comité (IPC) deelde. Pas onder druk draaide het IPC 180 graden.

Dat kwam ook omdat de situatie in het paralympisch dorp ‘escaleerde’. Verschillende federaties dreigden met een boycot en de sfeer in het dorp zelf was gespannen. Vergeer: “Een collega stond in de lift met een Rus die vertelde dat de oorlog geen oorlog was. Dat soort gesprekken kreeg je. Dat was confronterend.”

Toen de Russen hun tassen hadden gepakt, kwamen de berichten van Oekraïners zelf. Snowboarder Chris Vos zat in de bus naast een collega-sporter, die door zijn vrouw werd gebeld. Vos: “Zij vertelde dat ze de schuilkelder in ging en dat ze niet wist wanneer ze hem weer zou zien. Ik kon niks anders doen dan een hand op zijn schouder leggen, maar het is echt super heftig.”

Steun voor Oekraïense ploeg

Nederland heeft de Oekraïense ploeg aangeboden om in het sporthotel op Papendal te verblijven. Daar wordt nog geen gebruik van gemaakt, aldus Vergeer. “De sporters en begeleiding willen zo dicht mogelijk bij Oekraïne blijven. Desnoods in Polen. Daarom willen wij hen op een andere manier steunen. Maar dat is financieel, en dat duurt altijd wat langer om te regelen.”

Snowboarders Vos en vriendin Lisa Bunschoten hebben wel een plan: iedere sporter krijgt op de Spelen een voucher voor Airbnb. De Nederlanders willen nu een huisje boeken in Oekraïne, niet gaan, maar wel betalen. Vos: “Zo komt er in ieder geval nog wel wat geld bij Oekraïners.”

Vos was overigens nog wel een van de drie Nederlanders die een medaille veroverden in Peking. Hij won zilver op de banked slalom. Niels de Langen won zilver en brons, Jeroen Kampschreur ook zilver. Het was beneden verwachting, zeker ook omdat de Nederlandse ploeg op de WK vorige maand meerdere wereldkampioenen voortbracht.

Maar in Peking was het niet genoeg. Iets wat ook Vergeer erkende. Er moet een goede evaluatie komen, zei zei. “Dit is best tegengevallen. Daarom moeten we goede vragen stellen. Doen wij genoeg in de sneeuw? Hebben we de juiste mensen? De juiste kennis? Dat moeten we eens goed bespreken.”

Bezorgdheid door corona

Er waren wel verklaringen. Een staflid van de ploeg testte positief, wat voor bezorgdheid zorgde. Vergeer zelf was ‘close contact’, waardoor ze de eerste dagen in afzondering moest doorbrengen. Het staflid verliet na een negatieve test Peking, zonder één wedstrijd te kunnen zien. Een hard gelag voor haar, maar ook voor het team. Vergeer: “Zeker ook omdat ze een belangrijke rol had. Dat was voor iedereen wat harder lopen.”

Bovendien waren er Chinese tegenstanders die ‘ineens’ de ereplekken bezetten. Sommigen waren nooit aanwezig geweest op wedstrijden buiten eigen land. China won verreweg de meeste medailles: achttien keer goud, twintig zilver en 23 keer brons. Vergeer: “Er is duidelijk veel in geïnvesteerd. In trainingsfaciliteiten, in materiaal. Maar ik hoorde ook dat zij hun familie twee jaar niet mochten zien, omdat ze moesten trainen. Dat is niet de topsportbenadering die wij in Nederland hebben. En we moeten hopen dat nu de Spelen voorbij zijn, deze benadering blijft bestaan.”

Een eerste aanzet voor een evaluatie komt waarschijnlijk al in het vliegtuig terug, dat vanwege de oorlog een grote omweg moet maken. Hoe precies, dat is nog onduidelijk. Vergeer: “Wat wel duidelijk is, is dat het nog een heel lange dag gaat worden”.

Lees ook:

Racen alsof dat het enige is wat telt in de wereld, wie kan dat op dit moment?

Net als veel paralympiërs heeft zitskiër Floris Meijer jarenlang toegewerkt naar de Spelen in Peking. Nu het zover is, wordt het evenement volledig overschaduwd door Oekraïne.

Een medaille aannemen op ooghoogte: twee doelen kwamen samen voor Jeroen Kampschreur

Jeroen Kampschreur is vooralsnog de succesvolste paralympiër voor Nederland deze Spelen in Peking. Hij heeft naast zijn sport ook een ander doel: leren lopen.