Misstanden triatlon
Reacties op de misstanden in de triatlontop: ‘Sporters is onvoorstelbaar leed aangedaan’
De interim-voorzitter van triatlonbond NTB, is ‘geschrokken’ van de misstanden die jarenlang in de top van deze sport plaatsvonden. De slachtoffers, onder wie klokkenluider Maya Kingma, verwachten meer dan slechts excuses.
Alexander Vandevelde (48) wil allereerst zijn excuses aanbieden aan alle betrokkenen. Aan jonge triatleten, de slachtoffers, en aan hun ouders. “Hen is een onvoorstelbaar leed aangedaan. Ik heb een dochter en moet er niet aan denken hoe het voor hen geweest moet zijn. Dat ze dit allemaal hebben moeten doorstaan.”
Sinds maandag ligt het ruim 120 pagina’s dikke rapport van Unravelling Onderzoek & Advies op het bureau van Vandevelde. In het dagelijks leven is hij directeur van Stichting Zevenheuvelenloop. Vorig jaar november werd hij na het opstappen van het voltallige NTB-bestuur verzocht om een en ander onafhankelijk uit te laten zoeken en orde op zaken te stellen als interim-directeur. De conclusies van het onderzoek zijn onthutsend: gedurende 15 jaar is op het nationaal trainingscentrum (NTC) sprake geweest van machtsmisbruik, uitsluiting, emotionele mishandeling, aanzetten tot gewichtsverlies en in een enkel geval zelfs seksueel overschrijdend gedrag.
Heel pijnlijk
Dit gebeurde onder toeziend oog van algemeen directeur Rembert Groenman en technisch directeur Adrie Berk, beiden inmiddels vertrokken bij de bond. Ze negeerden vele signalen. “Het is heel pijnlijk”, zegt Vandevelde. Uit het rapport blijkt dat twee van de drie atleten te maken had met een vorm van grensoverschrijdend gedrag. “Dit had nooit mogen gebeuren. Ik wist veel, maar van de omvang van de problemen ben ik geschrokken. Er is in 15 jaar een systeem ontstaan dat misbruik maakt van de dromen van jonge sporters.”
Op het trainingsterrein in Sittard werken nog altijd mensen die volgens het onderzoek betrokken waren bij de misstanden of die niet ingrepen. Vandevelde: “Alle feiten liggen nu op tafel. We gaan gesprekken voeren en zo nodig stappen ondernemen.” Het rapport wijst ook op de risico’s van de (schijn van) belangenverstrengeling door de vele familiebanden die er waren binnen de technische staf.
Of het NTC, waar talenten samen wonen en trainen, blijft bestaan, is nog de vraag. “In ieder geval niet in de oude vorm zoals beschreven in het rapport. Het ligt ver weg, ze leefden afgesneden van hun sociale leven, geïsoleerd en zonder controle. Tegen die opzet zeg ik nee. De toekomstige vorm van centraal trainen is onderwerp van gesprek tussen bestuur, technisch directeur en betrokkenen.”
Hoe hebben ze het verzonnen?
Uit het rapport, geïnitieerd door het interim-bestuur, blijkt ook dat voormalige directeuren sjoemelden met de olympische A-statussen van atleten, zij moesten soms tot de helft van het stipendium (750 euro) via een valse factuur afdragen aan de bond. NOC-NSF gedoogde deze constructie, stelt het rapport. “Het is echt heel erg dat dit is gebeurd. Hoe hebben ze het verzonnen?”
Vandevelde zegt dat het NTB-bestuur de reeks aanbevelingen uit het rapport ‘zonder voorbehoud’ overneemt. Prioriteit heeft het samen met atleten en ouders creëren van een sociaal veilige omgeving, betere begeleiding en tegengaan van alle vormen van belangenverstrengeling en machtsmisbruik.
‘Het gevoel dat het aan mij lag, is eindelijk officieel niet terecht’
Maya Kingma, aangeduid als klokkenluider in het onderzoek naar misstanden in de Nederlandse triatlontop, heeft het rapport met veel emotie ontvangen.
Ze is opgelucht dat ze eindelijk erkenning krijgt. “Het is heel lastig geweest om deze misstanden aan te kaarten. Ik heb er 2,5 jaar voor gevochten, een zware tijd voor mij. De resultaten maken veel emoties bij me los. Het gevoel dat het aan mij lag, is eindelijk officieel niet terecht.”
Al die jaren voelde Kingma zich een roepende in de woestijn. Kingma werd naar eigen zeggen als triatlete in de nationale selectie buitengesloten en gepest. Door het begeleidingsteam werden haar zorgen weggehoond. “Ik probeerde het bij verschillende coaches, bestuurders, de psycholoog, maar ze werkten mij tegen of haalden hun schouders op.”
De triatlete deed uit wanhoop zelf onderzoek onder haar collega’s, ze kreeg van de directie te horen dat zij zich niet herkenden in de geschetste wantoestanden en grensoverschrijdende gedragingen. Een aantal atleten zei haar mening te verafschuwen. Kingma, over het rapport nu: “De hoeveelheid klachten en misstanden verbaast zelfs mij, als een van de lijdende voorwerpen. Het aantal atleten dat werd gedwongen door te trainen met blessures of zich gechanteerd voelde om medicijnen te gebruiken die ze niet wilden, schokt mij.”
Ze overwoog een andere nationaliteit aan te vragen
Het ongelukkigst voelde ze zich op de Olympische Spelen in Tokio, vorig jaar, waar ze elfde werd. “Ik moet tegen tranen vechten als ik het onderwerp benoem. Ik vind het pijnlijk voor mijn ouders, die altijd hoopten dat ik de Spelen ging halen. Het was verschrikkelijk om daar met alleen het Nederlandse team te zijn”, vertelt Kingma.
Ze overwoog zelfs om een andere nationaliteit aan te vragen. Bij internationale wedstrijden voelde Kingma zich regelmatig onveilig. Een race in Abu Dhabi zei ze eind vorig jaar af uit angst voor de vijandelijke sfeer binnen de Nederlandse ploeg. “Ik begrijp dat atleten soms niet met elkaar door één deur kunnen, maar de coaches deden daarin mee, stimuleerden het zelfs. De directie keek toe en deed niks.”
Kingma denkt dat de macht bij sportbonden beter verdeeld moet worden. “Ze hebben het monopolie over de toegang tot races, het bieden van ondersteuning en over de faciliteiten. Daarmee werk je machtsmisbruik in de hand. Onder toezicht van NOC-NSF voelt het als een dictatuur waar je niet omheen kan.”
Ze betwijfelt of het rapport verbetering teweegbrengt. “In de winter zijn de directeuren vervangen, maar de cultuur en structuur zijn nog steeds identiek. Ondanks het eerdere rapport en signalen worden suggesties voor betere veiligheid weggewuifd. In de basis zal het echt anders moeten.”
Voormalige triatlete Zijlstra: ‘Deze excuses zijn niet genoeg’
Voor Charissa Zijlstra zijn excuses voor het leed dat haar is aangedaan lang niet genoeg. “Het verandert mijn situatie niet”, zegt de voormalige triatlete die nog altijd met vermoeidheidsklachten kampt. “Dat is nu niet ineens weg.” Zijlstra hoorde na haar vertrek uit het NTC nooit meer iets van bondsbestuurders. “Dit is eigenlijk de eerste keer dat ik überhaupt een vorm van excuses krijg.”
Voor Renate Timmerman geldt hetzelfde. Ze heeft na al die jaren nog steeds een eetstoornis, een paar weken geleden belandde ze weer in het ziekenhuis. “Het zou te prijzen zijn als ze het mij persoonlijk aanbieden. Ik wil dat ze inzien wat ze ons hebben aangedaan, dat het echt zo is gegaan.”
Lees ook:
Triatlonbond maakte vijftien jaar ‘misbruik van dromen jonge sporters’
De triatlonbond biedt excuses aan voor de misstanden waaraan tientallen topsporters jarenlang hebben blootgestaan. Dat gebeurt naar aanleiding van een onderzoek naar de problemen.
