Piraten-tv lijkt overname Newcastle United door Saudische kroonprins te gaan dwarsbomen

Amnesty International in Engeland trok al in april aan de bel over het plan van een Saudische investeringsmaatschappij om Newcastle United over te nemen. Hoofd van dat fonds is Mohammed bin Salman, de kroonprins van Saudi-Arabië. Amnesty vroeg aandacht voor de schendingen van mensenrechten in dat land. In de brief aan de hoogste baas van de Engelse competitie waarschuwde Amnesty ervoor dat de Premier League zich steeds meer als ‘een sul’ laat gebruiken door dubieuze regimes. De reactie op de brief was vrij nietszeggend. De Premier League wil zich niet inlaten met morele issues.

De Wereldhandelsorganisatie WTO lijkt de deal nu echter wel serieus in gevaar te brengen. De WTO doet al sinds 2018 onderzoek naar de streamingdienst BeoutQ, die illegaal sportwedstrijden uitzendt. Volgens The Guardian is daarbij nu vastgesteld dat het Saudi-Arabië van Bin-Salman daarachter zit. Het land zou het internationaal recht en intellectuele eigendomsrechten – onder andere van het Engelse topvoetbal – hebben geschonden.

Een bedreiging voor de miljardenindustrie van het topvoetbal

Volgens de regels van de Premier League mogen (potentiële) eigenaren van clubs niet betrokken zijn bij criminaliteit. Maar de Premier League heeft nog een extra reden huiverig te zijn. De illegale tv-piraterij is een grote bedreiging voor de hele miljardenindustrie van het topvoetbal, in Engeland en daarbuiten. Die is gebaseerd op het wereldwijd vermarkten van tv-rechten. Ter illustratie: de Premier League verkocht de uitzendrechten voor de periode 2019 – 2022 voor maar liefst 9,9 miljard euro.

“Dit gaat om geld en het is vrij cynisch dat dit misschien de doorslag gaat geven in deze overname, terwijl er in een land als Saudi-Arabië zoveel te doen is als het om mensenrechten gaat”, zegt Emile Affolter van Amnesty International. “Saudi-Arabië probeert de laatste jaren goede sier te maken, maar de mensenrechtensituatie is alleen maar verslechterd, met een recordaantal executies in 2019. Via het voetbal wil het land zich nu meer gaan profileren. En in voetbal is geld zo belangrijk dat het zich voortdurend laat misbruiken.”

Een bod van 340 miljoen euro

Newcastle United is nu nog het speeltje van de miljardair Mike Ashley. Hij kocht The Magpies (de eksters) in 2007 voor 150 miljoen euro. In april bereikte Ashley een akkoord met een consortium dat een bod van 340 miljoen euro had gedaan. 80 procent van de aandelen zou in handen komen van het Saudi Arabia Public Investment Fund, waar de 34-jarige kroonprins voorzitter van is.

De stap in het voetbal past bij de nieuwe strategie van de Saudische overheid om in de toekomst economisch minder afhankelijk te zijn van olie. Om breder activiteiten te ontplooien zijn buitenlandse partners nodig. Sport en amusement zijn speerpunten in die aanpak. Affolter: “Zoals de Dakar-rally en andere sportwedstrijden naar Saudi-Arabië zijn gehaald en Tiësto er heeft opgetreden, is ook het plan met Newcastle bedoeld om het imago internationaal op te vijzelen.”

Hatice Cengiz riep ook al openlijk op tot het dwarsbomen van de overname. Zij is de verloofde van de vermoorde kritische Saudische journalist Jamal Khashoggi. Bij diens moord zou Bin-Salman een rol hebben gespeeld.

Economische blokkade van Qatar

Maar de WTO lijkt nu meer gewicht in de schaal te leggen. De kiem van die kwestie ligt in het conflict dat in 2017 oplaaide tussen Qatar enerzijds en Saudi-Arabië en andere Golfstaten anderzijds. In Qatar zit het sport-tv-netwerk BeIN en dat wordt ook door de Qatarese overheid gefinancierd. BeIN betaalde veel geld om bijvoorbeeld de Spaanse competitie La Liga, het WK maar ook de Premier League in het Midden-Oosten te mogen uitzenden.

Door de economische blokkade van Qatar en haar satelliet-tv-stations was er in 2017 ineens ook geen voetbal meer te zien in een groot deel van de Golfregio. Het antwoord kwam snel: BeoutQ. De streamingservice met veel voetbal werd snel populair, ook elders in de wereld. Dit is geen illegale videofeed met een lage resolutie, de beelden zijn van goede kwaliteit.

De Fifa, Uefa, La Liga en de Premier League ageerden er vergeefs tegen, ook juridisch. BeoutQ ondermijnde immers het hele economische model van het voetbal. Saudi-Arabië ontkende betrokkenheid en claimde dat Cuba en Colombia erachter zaten. In december 2018 dook de WTO erop. Inmiddels is al duidelijk dat BeoutQ via Arabsat wordt uitgezonden, een communicatiesatellietoperator in de Arabische wereld met het hoofdkantoor in de Saudische hoofdstad Riyadh. Het eindrapport legt de WTO op 16 juni aan betrokken partijen voor, later volgt officiële publicatie.

En de supporters van Newcastle United? Die hopen alleen maar dat de oliedollars zo snel mogelijk richting St. James’ Park gaan rollen, zodat de huidige nummer 13 van de Premier League straks ook de slag aan kan met Manchester City en Liverpool. Uit een enquête bleek dat 96 procent van de fans positief staat tegenover de overname.

Affolter: “Amnesty is niet per definitie tegen de overname, wij zeggen alleen: stel daarbij voorwaarden en ga het gesprek aan over de mensenrechten. Sportorganisaties zeggen vaak dat sport en politiek gescheiden moeten blijven. Hier zie je dat dit niet kan.”

Lees ook:

Zakendoen met vrouwvijandig Saudi-Arabië? ‘Ik was consultant, weigerde, werd ontslagen en werd uiteindelijk schoonmaker’

In de rubriek Nieuw Moreel Peil onderzoekt Peter Henk Steenhuis met een deskundige ethische vragen uit het coronatijdperk. In deze aflevering de vraag: gaan we nu toch weer handel drijven met het vrouwvijandige Saudi-Arabië?