Paarden slaan met zweep in races voortaan taboe. ‘Idioterie!’

Robin Bakker mag zijn zweep nauwelijks nog gebruiken en dat zint hem niet. De Fries noemt de regels die sinds 1 januari van kracht werden ‘idioterie’. Bakker verdient zijn boterham als pikeur in de paardenraces. De nieuwe regels met nog maar minimaal gebruik van de zweep moeten het dierenwelzijn bevorderen. “Voor ons is dit niet acceptabel. Het is alsof je de timmerman op pad stuurt zonder hamer”, zegt Bakker.

De paardensport ligt al jaren onder vuur bij dierenbeschermingsorganisaties. Om die reden wordt binnen de Stichting Nederlandse Draf- en Rensport (NDR) al een jaar of vijf nagedacht hoe het diervriendelijker kan. De NDR gaat over de snelheidsraces waarop kan worden gewed. Pikeurs die vanaf hun karretje (sulky) ruw trekken aan de leidsels die aan het bit zitten en driftig met de zweep slaan om het paard op te jagen; het mag niet meer. De commissie dierenwelzijn van de NDR kwam tot nieuwe regels.

De lange zweep (karwats) moet nu in principe op de kont van het paard blijven liggen. Tijdens races mag die alleen nog onderhands worden gebruikt voor hooguit een corrigerend tikje, maar dus niet meer om de snelheid op te drijven. De arm mag niet meer boven de schouder komen bij het slaan van het dier. Het aanspannen van de leidsels mag alleen nog vanuit de pols, niet meer met de armen hoog.

In de eerste weken van januari ging dat op de renbaan van Wolvega niet goed. De jury gaf veel pikeurs een waarschuwing. Omdat een gewenningsperiode was afgesproken, werden de boetes van 200 tot 600 euro nog niet uitgedeeld. Dat is vanaf woensdag, 1 februari, wel het geval.

‘Klein elitair clubje’

Pikeurs als Bakker zijn bang dat de rol van de mens in hun sport kleiner wordt, omdat het zonder aansporing puur op het paard aankomt. Ze vrezen ook dat dit gevolgen heeft voor de aantrekkingskracht van hun sport op mensen die erop wedden, en indirect ook voor hun boterham zorgen.

Volgens Sarah Pesie van dierenbeschermingsorganisatie Dier & Recht gaat het nog maar om een “klein elitair clubje dat het leuk vindt hierop te gokken”. Dier & Recht voerde het afgelopen jaar een campagne tegen allerlei praktijken in de harddraverij, die tot veel pijn en stress voor de paarden zouden leiden.

Naar aanleiding van Kamervragen hierover besloot minister Piet Adema van landbouw in november een onderzoek in te stellen. Dit richt zich op de vraag of diverse ‘hulp- en trainingsmiddelen’ voor honden en paarden een risico voor het welzijn van het dier vormen. Oftewel: is een zweep nu een dwangmiddel, zoals Dier & Recht zegt, of een hulpmiddel, zoals de beoefenaren beweren. Het onderzoek wordt uitgevoerd door Kathalijne Visser van de afdeling human-animal interactions van Aeres Hogeschool in Dronten.

De NDR hoopt dat het meer duidelijkheid gaat geven, ook over het gebruik van de zweep. Pesie plaatst een kanttekening: “We zijn blij met het onderzoek, maar het is niet helemaal onafhankelijk. Want Visser is ook lid van de ethische commissie van de FEI, de internationale paardensportbond.”

Dier & Recht over nieuwe regels: stap in de goede richting

NDR-voorzitter Paul Mulder heeft begrip voor de kritiek van pikeurs als Bakker, maar zegt dat dierenwelzijn, integere sport en het imago van de sport belangrijk zijn. “Wij hebben al sinds 2018 een commissie dierenwelzijn. Die heeft de lijn gekozen dat het dierenwelzijn niet mag worden geschaad door het hanteren van de zweep. Corrigeren mag, als het paard schrikt of het attent te houden.”

Dier & Recht noemt de nieuwe regels ‘een stap in de goede richting’. “Maar paarden mogen nog steeds geslagen worden in bepaalde situaties”, zegt Pesie. “Wij vermoeden ook dat ze met de zweep blijven trainen. Het paard blijft daar bang voor, dus als de pikeur ermee zwiept is die dreiging al voldoende voor stress. In de reactie van pikeurs viel mij op dat zij zich nu in het nadeel voelen tegenover Franse trainers. Het gaat ze alleen om geld, niet om het welzijn van het paard.”

In Nederland worden de races op banen als in Wolvega en Wassenaar (Duindigt) gehouden. Robin Bakker koerst ook veel in Zweden en Frankrijk. In die landen is de sport veel groter, ook als het om gokken gaat. Bakker baalt ervan dat de regels in de diverse landen heel verschillend zijn. “Nergens zijn ze zoals in Nederland. In Zweden hebben ze ook strenge regels, maar die zijn acceptabel want je mag er het paard nog aansporen. In Frankrijk mag nog heel veel.”

De NDR streeft al jaren naar meer uniformiteit in de regelgeving, zegt Mulder. “Alleen verschilt de beleving van dierenwelzijn nogal tussen het noorden en zuiden van Europa. In Spanje, dat een lange traditie met stierenvechten heeft, begint het besef nu pas door te dringen. Daarnaast is men soms bang dat economische belangen worden geschaad. Maar in Zweden is aangetoond dat het met beperkt gebruik van de zweep prima kan.”

Lees ook:

Paardensport worstelt met kritiek: lijden de dieren niet?

De paardensport worstelt met de kritiek rond dierenwelzijn, maar op Jumping Amsterdam worden de teugels niet gevierd. ‘Als zij hard roepen, moeten wij dat ook.’