NOC-NSF zoekt diplomatiek naar uitweg voor transgendersporters

Sportkoepel NOC-NSF heeft een vooruitstrevende boodschap rond genderdiversiteit en inclusie, maar brengt die terughoudend. Dat tekent hoe gevoelig dit onderwerp ligt.

Wie wil begrijpen wat de impact is van de nieuwe visie over genderdiversiteit en inclusie van NOC-NSF, donderdag op Papendal gepresenteerd, moet naar bladzijde 31 van het document bladeren. Daar staat dat ‘hoewel de meeste mensen denken dat sekse binair is (man-vrouw), de werkelijkheid veel pluriformer is dan dat’. Daarmee plaatst de nationale sportkoepel vraagtekens bij de aloude indeling van de sportwereld, met gescheiden mannen- en vrouwencompetities.

Het citaat is afkomstig uit een research document over gender en prestatievermogen van het Erasmus Center for Sport Integrity & Transition, dat door NOC-NSF is omarmd en onder eigen vlag wordt verspreid. Sandra Meeuwsen, directeur van het onderzoekscentrum, noemt dat een spectaculaire stap in de sportwereld.

“NOC-NSF zet hiermee de deur open voor een debat over de organisatiestructuur van de sport. Als geslachtsgrenzen niet zo scherp zijn, hoe gaan we de fysieke krachtmetingen dan vormgeven? NOC-NSF is bereid om verworvenheden op te geven. Dat is een doorbraak, ook internationaal gezien. De huidige regelgeving gaat voorbij aan het arbitraire karakter van gender. Daardoor sluit je onwillekeurig altijd mensen uit.”

Discussie

Het nieuwe standpunt zou een belangrijke stap kunnen zijn op weg naar inclusie en een veilig sportklimaat voor lhbti’ers. Maar dat hangt natuurlijk af van de discussie waartoe dit document een aanzet is en de vertaling naar de praktijk. Wat dat betreft geeft het te denken dat deze vooruitstrevende boodschap ergens achterin het schrijven staat.

NOC-NSF lijkt er tweeledig in te staan, hetgeen illustreert hoe gevoelig en beladen dit thema is. Aan de ene kant heeft de koepel ‘de moed’ – in de woordkeuze van Meeuwsen – om zo te proberen mee te bewegen met de genderfluïde ontwikkelingen in de samenleving. Aan de andere kant is er geen persbericht verstuurd en klinkt er geen duidelijke veroordeling van recente internationale regelgeving in de topsport, die in atletiek, zwemmen en rugby praktisch de uitsluiting van transvrouwen betekent.

De kritiek is verpakt en alleen voor de fijnproever voelbaar. ‘In internationaal verband wil NOC-NSF de inzichten uit het research document actief uitdragen om samen met andere landen tot beter beleid te komen.’ Meeuwsen heeft daar geen moeite mee. “Dat is diplomatie.”

Ook binnen Nederland heeft het document – dat bedoeld is ‘voor sportbonden, clubs en sporters ten behoeve van een inclusieve en veilige sportcultuur’ – geen dwingend karakter. Daarom is er voor een naamswijziging gekozen. Het oude stuk over dit onderwerp, uit januari 2021, was een ‘richtlijn’. Nu heet het: ‘Handreiking gender- en seksediverse personen’.

Kracht en zwakte

Dat kan tegelijk een kracht en zwakte zijn. De gedachte is dat een thuisgevoel voor iedereen niet op te leggen is en van onderop gedragen moet worden, maar is het zo niet te vrijblijvend? Lou Manders denkt van niet. Hij is bestuurslid van de John Blankenstein Foundation, die de sociale acceptatie van homoseksuelen en lesbiennes in de sport bevordert. “Inclusie is alleen met z’n allen te bereiken.” Daarom heet het derde hoofdstuk ‘procesorganisatie’ en niet meer ‘leiderschap’.

Er zijn volgens hem meer verbeteringen. De eerste versie was twee jaar geleden voor de breedtesport ook al progressief: help iemand die de overstap wil maken naar de andere geslachtscategorie zoveel als mogelijk, met bijvoorbeeld dispensatieregelingen en een veilige kleedkamerruimte. Maar er misten praktische voorbeelden, die sportverenigingen met hun dagelijkse worstelingen rond inclusie kunnen helpen. Uit onderzoek blijkt dat de sportuitval onder lhbti’ers nog steeds hoog is. Die voorbeelden zijn nu toegevoegd. Manders: “Ik denk dat dat helpt. Anders blijft het toch papier.”

Lees ook:

Eerlijk samen sporten (m/v/x): hoe regel je dat in vredesnaam?

Hoe moet de sportwereld die voornamelijk is ingedeeld in mannen- en vrouwencategorieën reageren op genderfluïde ontwikkelingen in de samenleving? NOC-NSF presenteert vandaag een nieuwe richtlijn over ‘seksediverse personen’.