Kwetsbare kampioenen: hoe zwaar is de gouden last?

Het is toch opvallend dat in het Nederlandse schaatsen uitgerekend de regerend olympisch kampioenen, drie zijn er nog actief, allemaal een moeizaam seizoen hebben. Ook op de NK afstanden van dit weekeinde presteerden ze wisselvallig. Hoe zwaar weegt de roem die het ultieme goud met zich meebrengt, inclusief de bijbehorende prestatiedruk en aandacht?

Irene Schouten (30) was voorafgaand aan het post-olympische jaar al gewaarschuwd door haar trainer. “Er is nog nooit een olympisch kampioen geweest, helemaal niet in drievoud, die daarna verschrikkelijk veel gewonnen heeft”, hield Arjan Samplonius haar voor. “Dan ga ik bewijzen dat dat wel kan”, had ze geantwoord. De tranen van Schouten, zaterdag in Thialf na haar ontluisterende derde plaats op de 3000 meter, verraadden het tegendeel.

Haar collega’s Kjeld Nuis (33) en Thomas Krol (30), net als zij gelauwerd op de Spelen van Peking, bleven nuchter onder de gezamenlijke nederlaag op ‘hun’ 1500 meter. Waar ze vorig jaar nog respectievelijk de mondiale nummers één en twee waren, wisten ze nu geen van beiden op nationaal niveau te triomferen. In een rechtstreeks duel kwamen ze niet aan de tijd van Patrick Roest, die voor het eerst de Nederlandse titel pakte op de middellange afstand.

Nul zeges

Natuurlijk, de zware omstandigheden in Heerenveen waren in het voordeel van de allrounder. Toch was het pijnlijk voor de sprinters, die de afgelopen jaren domineerden. Nuis reageerde met de hem bekende bravoure, Krol analyserend als altijd. Hij komt dit seizoen inhoud tekort, omdat hij teveel op snelheid heeft getraind. Dat wreekt zich vooral op de 1500 meter. Krol, olympisch kampioen op de 1000 meter, putte moed uit het feit dat hij Nuis wel net was voorgebleven. Toch staat zijn teller dit schaatsjaar nog steeds op nul zeges.

Maar of het na een olympische triomf moeilijker schaatsen is, nee dat toch niet, verklaarde Krol in de catacomben van het ijsstadion. “Ik vind het juist makkelijker. Mijn levensdoel was altijd olympisch kampioen worden. Eigenlijk gunde ik mezelf in het verleden helemaal geen lol als ik een World Cup won, een NK of zelfs een WK. Want altijd wist ik: ja, maar over twee jaar, of over een jaar zijn de Spelen en daar doe je het allemaal voor. De druk die ik in het verleden ervaarde was bijna ongezond. Ik ben heel blij dat ik daar, met het goud op zak, vanaf ben.”

Ook Nuis zei geen last te hebben van extra druk, of van alle aandacht die met de status komt. “Nee joh, het is alleen maar leuker als ze je aankondigen als olympisch kampioen. Ik schaats daar echt niet minder door.” Toch wisten beide heren zich eerder dit seizoen niet te plaatsen voor de EK sprint in Hamar.

Misschien te vaak ‘ja’ gezegd

Schouten was in januari ook niet aanwezig in Noorwegen, waar gelijktijdig het continentale allround toernooi plaatsvond. Zij had zichzelf afgemeld, omdat haar hoofd en lijf schreeuwden om een pauze - een nieuwe gewaarwording voor de alleskunner die altijd zo makkelijk langebaan en marathon combineerde.

Oververmoeid was ze en toen ze rust nam, werd ze prompt ziek. Dat was eind december. Die drie gouden medailles hadden hun tol geëist. Misschien had ze te vaak ‘ja’ gezegd tegen verzoeken voor presentaties, sponsorverplichtingen of andere optredens. “Dat kost allemaal energie”, constateerde haar trainer Samplonius. Hij zei niet bang te zijn dat Schouten overtraind is. Daarvoor laat ze in oefensessies en op de fiets te bemoedigende dingen zien.

Antoinette Rijpma-de Jong, die de 3000 en 1500 meter won, had zich wel verbaasd over de vorm van de koningin van Peking. “Omdat ze zo lang heeft kunnen trainen, had ik wel gedacht dat ze een betere rit zou neerzetten.” Maar ze vlakt haar concurrente niet uit voor de WK, over een maand wederom in Thialf. “Er zit een goede kop op. Irene kan altijd wat moois laten zien op zo’n moment.”

Vechten tegen zichzelf

Op de NK waren dit weekeinde ook de startbewijzen voor dat mondiale slottoernooi te verdienen. Krol sprak de belofte uit dat er volgend jaar, na een aangepast trainingsschema, een andere Thomas staat. “Maar daar heb ik nu niet zoveel aan. De rest van dit seizoen moet ik er het beste van maken.” Nuis zei zich geen zorgen te maken. Hij won zondag immers wel de 1000 meter. Krol stelde ternauwernood zijn WK-ticket veilig met een derde plek.

En Schouten? Zij verzuchtte dat het al heel lang vechten is. Tegen zichzelf vooral. Mentaal was het een loodzwaar jaar. De 3000 meter van zaterdag was ook daarom zo veelzeggend: ze ging er te langzaam in, volgens haar coach uit angst. Ze heeft vertrouwen nodig om te winnen, maar hoe win je zonder vertrouwen? Een etmaal later gaf Schouten een voorzichtig eerste antwoord: de 5000 meter, waar een weifelend begin minder wordt afgestraft, won ze wel. “Ik hoop dat ik net op tijd op de rem heb getrapt.”

Lees ook:

Schaatsster Rijpma-de Jong durft steeds meer op zichzelf te vertrouwen. ‘Ik ben heel vaak gekwetst’

Getekend door haar jeugd en gehard in de topsportwereld heeft Antoinette Rijpma-de Jong een muur om zich heen opgetrokken. Dit weekeinde is ze een van de blikvangers op de NK afstanden.‘Ik vind het heel moeilijk om die kwetsbare Antoinette te laten zien.’