KNVB bevestigt: nieuwe bondscoach Louis van Gaal gaat per direct aan de slag

Deed hij het om alvast een signaal af te geven? Op 3 juli maakte hij geen geheim van zijn bedenkingen bij het Nederlands elftal op het EK. Op de ‘uitzwaaitraining’ van de Oranjevoetbalsters noemde hij de spelers ‘een veredeld stelletje sterren’. Louis van Gaal wist ongetwijfeld toen al dat hij in beeld was als bondscoach. Het was een uitspraak die past in de waarden die bij hem altijd voorop hebben gestaan en ook leidraad zullen zijn van zijn derde termijn als bondscoach: wars van individualisme, alles draait om het team.

Zijn aanstaande aanstelling werd gisteren bevestigd door de KNVB. Behalve Danny Blind, met wie hij al eerder samenwerkte, zal Henk Fraser assistent worden, net als Frans Hoek. Fraser speelde ooit nog met Van Gaal samen bij Sparta, de club waar Fraser het goed deed afgelopen seizoen. Met een assistent van Surinaamse afkomst erbij komen Van Gaal en de KNVB ook tegemoet aan het bezwaar van de commissie-Mijnals na de benoeming vorig jaar van Frank de Boer dat er onvoldoende of niet naar diversiteit in de staf zou zijn gekeken.

De KNVB zocht na het demasqué van het Nederlands elftal tegen Tsjechië op het EK en het vertrek van De Boer ‘een chef, een baas’. Het moest iemand zijn die de boel heel snel weer op de rails krijgt. Begin september staan al drie cruciale interlands in de kwalificatie voor het WK in Qatar op het programma. De KNVB vond een buitenlander blijkbaar te riskant en kwam dus uit bij Van Gaal, de enige Nederlander die in het profiel paste. Hij heeft een brok ervaring en zijn autoriteit is onbetwist.

Van Gaal neemt het afbreukrisico voor lief

Met de man van De Karatetrap in Wenen, van ‘Wij zijn de beste!’, van het ‘Totale Mens-principe’ en van veel prijzen gaat Oranje een nieuw tijdperk in. Van Gaal neemt het afbreukrisico bij een mislukte missie voor lief en zal snel – al meteen met zijn eerste selectie – een ander stempel op het Nederlands elftal gaan drukken. Dat zal hij gaan leiden zoals hij altijd doet: streng maar rechtvaardig, met oog voor de mens achter de speler, als een coach die duidelijkheid geeft en loyaliteit eist, en alles doet met een reden.

Eigenlijk leek hij (69) al met pensioen, maar vanuit zijn appartement in Portugal volgt hij het voetbal nog op de voet. Onlangs vlogen de directeuren Nico-Jan Hoogma en Eric Gudde van de KNVB naar de Algarve om met Van Gaal te praten. Hij zal daar zijn eisenpakket op tafel hebben gelegd. Van Gaal werkt altijd met veel specialisten om zich heen. Voor het WK in 2014 had hij een staf van maar liefst 37 personen. Van Gaal was altijd de onbetwiste leider.

Eigen visie

Zijn visie was altijd leidend, al toonde hij het vermogen om daarin niet te rechtlijnig te zijn. Hij bewoog mee met hoe de maatschappij en het voetbal zich ontwikkelden en keek naar de kwaliteiten van spelers en een groep en paste zijn strategie daarop aan. Zo buigzaam was hij nog niet in 1991, toen hij hoofdtrainer bij Ajax werd. Hij was er succesvol, later ook bij Barcelona. Bij het Nederlands elftal liep het in 2001 fout in de kwalificatie voor het WK in Japan en Zuid-Korea. Hij leerde ervan, bijvoorbeeld in zijn omgang met vedetten, wat hij later toepaste bij Bayern München en Manchester United.

Dat hij niet de starre en dogmatische coach is waar veel mensen hem voor houden, bewees hij rond het WK van 2014. Die periode kan gezien worden als zijn meesterwerk. Na zijn aanstelling haalde hij jonge spelers bij Oranje, onder wie Daley Blind en Stefan de Vrij, maar ook Bruno Martins Indi. Hij begon te kneden aan een nieuwe ploeg maar zag in dat deze selectie met een te aanvallende tactiek geen kans zou maken op het WK. Hij besprak dat met de belangrijkste spelers, zoals Arjen Robben en Robin van Persie. Hij legde hen voor: wat zouden ze ervan vinden als ze in een 5-3-2-systeem gingen spelen.

Betrokken bij het masterplan

Zij voelden zich als grote spelers vanaf het begin betrokken bij het masterplan van Van Gaal. Die werkte dat in de voorbereiding uit met de hele selectie, op zijn Van Gaals: zeer gedetailleerd. Hij liet constant videobeelden zien, gevoed door zijn specialisten. Docerend bracht hij elke speler apart bij wat zijn taken in het team zouden zijn. De afloop is bekend. Pas na strafschoppen kon het Argentinië van Messi Nederland van de finale houden. Van Gaal heeft er altijd het katterige gevoel aan overgehouden dat er meer in had gezeten: hij had in de finale kansen gezien tegen de latere wereldkampioen Duitsland.

Voor het recente EK noemde Van Gaal het 5-3-2-systeem ‘het beste van de wereld’. De Boer koos daar ook voor. Maar de leermeester zal tijdens het EK hebben gezien dat je er met de keuze voor een goede strategie nog niet bent. Daar hoort intensieve uitleg en oefening bij, en het kost tijd om het systeem erin te slijpen. De Boer had die tijd niet, en miste daarbij de didactische en verbale gaven om zijn team te prepareren. Bovendien had De Boer zich van begin af aan geschikt naar de wens van de spelers om de staf van Koeman intact te laten. Van Gaal bepaalt zelf volledig de regie. Nooit zou hij zijn oren laten hangen naar spelers als Wijnaldum, Depay en De Jong. In principe is elk lid van de selectie voor hem gelijk.

Maar Van Gaal weet óók wat hun kwaliteiten zijn en die van hemzelf. Het instapmoment kon slechter. De spelers hebben hun recht van spreken verloren, het respect voor Van Gaal is groot. Zelf is hij eergevoelig genoeg. Hij zoekt nog naar een passende afsluiting van zijn carrière. Dat was zijn laatste klus bij Manchester United niet. Hij werkte er van 2014 tot 2016, bij een club die commercie belangrijker vond dan voetbal, met vedetten die moeite hadden met zijn aanpak en een directie die al snel niet meer het vertrouwen in hem had.

In Manchester werkte hij met spelers die hij bij Oranje haalde, zoals Daley Blind en Memphis Depay. Die laatste zal een van de ‘veredelde sterren’ zijn waar hij op doelde. Het eerste dat Van Gaal bij Oranje zal doen is heilige huisjes afbreken, om iedereen in het gareel te krijgen, zijn gareel. Daarbij zal hij carte blanche hebben afgedwongen bij de KNVB. In Zeist is er nu maar één echte baas.

Lees ook:

Een buitenlander als nieuwe bondscoach? Nederland is allang geen gidsland meer

Wat is nu wijsheid, als het om de nieuwe bondscoach gaat? Kijken naar de korte of lange termijn? Een Nederlander of buitenlander? Over het spel rond de opvolging van Frank de Boer en de terugkerende fout bij de KNVB.